AKP sosyal medyaya yönelik önemli bir adım attı. Pandemi günlerinde Erdoğan'ın "Bu ülkeye bu mecralar yakışmıyor" diyerek, sosyal medyanın kontrol edilmesini istemesinin ardından düzenlemeyi içeren kanun teklifi dün Meclis'ten geçti.
"İnternet ortamında yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun"a bazı yenilikler getiren düzenlemeyle beraber "sosyal ağ sağlayıcı" tanımı giriyor. Yasalaşan sosyal medya düzenlemesine göre, ağ sağlayıcıları Türkiye'de temsilci bulundurmak zorunda olacak, sakıncalı bulunan içerikleri kaldırmaları gerekecek. Bu tanım, internet ortamında sesli, görüntülü, yazılı yayın yapan ve sosyal etkileşim amacı güden tüm gerçek ve tüzel kişileri kapsıyor.
Cezalar gündemde
WhatsApp, Facebook, Instagram, Twitter gibi sosyal medya araçları da yasadaki sosyal ağ sağlayıcı tanımına dahil ediliyor. İlk aşamada Türkiye'de temsilci bulundurmayan sosyal ağ sağlayıcısına 10 milyon lira idari para cezası kesilmesi planlanıyor. 30 günlük bekleme süresi içinde temsilci atanmadığı takdirde 30 milyon lira para cezası verilecek. Sonraki aşamada ise sosyal ağ sağlayıcısının Türkiye'de bulunan vergi mükellefi olan gerçek ve tüzel kişilerden reklam alması üç aylığına yasaklanacak.
Mevcut sözleşmeler devam edecek, sağlayıcı yeni bir reklam sözleşmesi yapamayacak. Sağlayıcının hâlâ temsilci tayin etmemesi durumunda Bilgi Teknolojileri Kurum Başkanlığı (BTK), Sulh Ceza Hâkimliğine başvuracak. Mahkeme ilk aşamada yüzde 50 bant daralma cezası verebilecek. Hâkim kararlarının, otuz günlük süre içinde karşılanmaması durumunda yüzde 90 bant daraltma cezası gelebilecek. Söz konusu hâkim kararları, erişim sağlayıcılara bildirilmek üzere BTK'ya gönderilecek. Mahkemenin bant daraltma kararı vermesi durumunda erişim sağlayıcılar 4 saat içinde bu kararı yerine getirmekle mükellef olacaklar.
AKP Grup Başkanı Naci Bostancı da dün konuyla ilgili yaptığı konuşmada Meclis'te yasalaşan sosyal medya kanununa dair sosyal ağ sağlayıcıları ile görüşme yapıldığını belirterek, "Ağırlıklı olarak Türkiye’de temsilci bulundurmayı kabul ettiler. Bir tek Twitter olumlu cevap vermedi, orada bir sıkıntı görülüyor" demişti.
Yasa 'unutulma hakkı'yla hukuksuzluk haberlerini internetten silmeyi de amaçlıyor
AKP yasayla sadece muhaliflere sansür getirmekle ilgilenmiyor, "unutulma hakkı" adı altında yolsuzluk, hukuksuzluk haberlerinin de internetten temizlenmesini de sağlamaya çalışıyor.
Yeni düzenleme ile kişi, kişilik haklarıyla ya da özel hayatın gizliliğiyle ilgili mağduriyet ve ihlal bulunduğunu düşünüyorsa mahkemeye gitmeksizin sosyal ağ sağlayıcısının temsilciliğine başvurabilecek. Temsilcinin 48 saat içinde olumlu ya da olumsuz yanıt vermesi, olumsuz yanıtın gerekçelendirilmesi gerekecek. Kullanıcının kişilik hakkı ihlalinde temsilciye yazılı başvuru yapıp 48 saat içinde cevap alamaması durumunda sosyal ağ sağlayıcısına 5 milyon TL ceza uygulanacak. Ayrıca, temsilcilik şikayetlerle ilgili 6 aylık sürelerle raporlama yapmak zorunda olacak. 6 aylık raporlamanın yapılmaması durumunda 10 milyon liralık idari para cezası uygulanacak.
Teklifte "unutulma hakkı" olarak geçen düzenlemeyle ilgili konuşan CHP Genel Başkan Yardımcısı Onursal Adıgüzel, “AKP kara geçmişini silmeye çalışıyor” demişti.
AKP'nin sansürü yeni değil
Sosyal medya platformları hakkında yeni bir düzenleme yapılmış olsa da, sansür ve yasaklamalar yeni değil. Ülkemizde, Mayıs 2020 itibarıyla, 415 bin internet sitesi, 140 bin link, 12 bin YouTube sayfası ve 6 bin 500 Facebook hesabı engellendi. Türkiye’den toplam 61 bin 49 alan adı da erişime engellendi.
Twitter Şeffaflık raporlarına göre ise 2012 başı ve 2019 birinci yarıyıl sonu itibarı ile Twitter’a dünya genelinde gönderilen 7 bin 396 mahkeme kararından toplam 5 bin 487 (yüzde 74) mahkeme kararı Türkiye’den gönderildi ve Türkiye bu kategoride açık ara birinci sırada yer aldı.
Twitter'a dair erişim engelleri, artık sitenin tamamen yasaklanması şeklinde değil, sakıncalı görülen tweet'lere veya hesaplara Türkiye'den erişimin engellenmesi şeklinde gerçekleşiyor. Mahkeme kararıyla yine Mayıs 2020 itibarıyla, 42 bin tweet, 7 bin de Twitter hesabı engellendi.
Daha önce çok kullanılan platformlardan Wikipedia da uzun süre kapalı kalmıştı. Yıllar süren sansürün ardından Anayasa Mahkemesi Wikipedia’nın erişime kapatılmasını hak ihlali saymıştı. Video sitesi YouTube da, Türkiye'de en çok engellenen büyük platformlar arasında yer alıyor.
AKP’nin haber siteleri üzerinde de sansür baskısı tam gaz devam ediyor. soL’da yer verdiğimiz ve AKP usulsüzlüklerine ilişkin bilgileri içeren üç habere erişim, mahkeme kararıyla engellenmişti. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun’un boğazdaki kaçak yapılarının İBB tarafından yıkılmasına ilişkin haberler de aynı sonuçla karşılaşmıştı.
Çok sayıda muhalif isim paylaşımları nedeniyle gözaltına alındı, tutuklandı
Sosyal medyadaki bireysel paylaşımları nedeniyle de çok sayıda kişi gözaltına alınıyor, tutuklanıyor. Erdoğan'ın bizzat avukatları aracılıyla "Cumhurbaşkanı'na hakaret"ten açtığı davaların büyük bölümüne gerekçe olarak yurttaşların sosyal medya paylaşımları örnek gösteriliyor. Bu noktada AKP'li isimler yurttaşları, siyasetçileri, muhalifleri hedef gösteriyor. Son aylarda çok sayıda CHP'li isim de bu durumdan nasibini almıştı.
Daha önce sosyal medya ekibi için 6 bin kişiyi çalıştırdığı, bu alanda organize şekilde muhalifleri hedef aldığı iddialarıyla gündeme gelen AKP'nin trolleriyle muhalif sanatçılar gözaltına alınmış, hâkimler görevden uzaklaştırılmış ya da haklarında soruşturma başlatılmıştı.
Erdoğan'ın düzenlemeyle ilgili süreci hızlandırması, sosyal medyada Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak ve eşi Esra Albayrak'a yönelik paylaşımlarla gündeme gelmişti. Paylaşımlar gerekçesiyle gözaltına alınan 16 kişiden ikisi tutuklanmıştı.
AKP'li yöneticiler ise düzenlemeyi "kişi hak ve özgürlüklerini güvence altına alacağını" iddia ederek savunuyor. Öyle ki, AKP Genel Başkan Yardımcısı Mahir Ünal dün yaptığı açıklamada "siber mücadele" verdiklerini söyledi.
Ünal açıklamasında, "Dünyada 3,8 milyar aktif sosyal medya kullanıcısı var. Bu sosyal medya platformunun bu egemenleri adeta devletlerle egemenlik mücadelesine girişiyor. Siber vatanda da mücadele ediyoruz" diye konuştu.
MHP'den de AKP'ye destek gecikmemişti. Hatta sansürü bir üst aşamaya taşıyan MHP Genel Başkan Yardımcısı Yıldız, sosyal medya düzenlemesine dair yaptığı açıklamada, uzaktan erişim yoluyla farklı ağlara bağlanmayı sağlayan VPN’lerin engellenmesini istemişti.
Yıldız, “Erişim engeli koyulan platformlara, yasaklı sitelere VPN (sanal özel ağ) üzerinden de erişimin önlenmesi için yeni ve köklü tedbirler alınmalı, uluslararası işbirliği geliştirilmelidir” açıklamasında bulunmuştu.
