"Fabrika direnişlerinden film setlerine bir ömür: M. Ziya Ülkenciler" isimli sergi, dün itibarıyla İstanbul Nâzım Hikmet Kültür Merkezi'nde ziyaretçilere açıldı.
5 Mayıs 2023 tarihinde yaşamını yitiren sanat yönetmeni, ressam ve akademisyen Mustafa Ziya Ülkenciler hakkındaki sergide, Ülkencileri'in çektiği fotoğrafların yanı sıra Ülkenciler'in yer aldığı fotoğraflar da sergileniyor.
Dün saat 19.30'da başlayan sergi kapsamında, moderatörlüğünü Çağrı Kınıkoğlu'nun yaptığı ve Aydemir Güler ile Doğan Ülgenci'nin konuşmacı olduğu bir söyleşi de gerçekleştirildi.
Sergi, 15 Mayıs tarihine kadar ziyaret edilebilecek.
'Fabrikalarda bilfiil çalışarak, pek çok grevi ve direnişi örgütleyerek olgunlaşmıştı'
İstanbul Nâzım Hikmet Kültür Merkezi'nin "Fabrika direnişlerinden film setlerine bir ömür: M. Ziya Ülkenciler" sergisine dair yayımladığı bülten şöyle:
"Türkiye’de sinema alanında “sanat yönetmenliği” branşına eşik atlatan, Türkiye’nin en çok ödül alan sanat yönetmeni olan Mustafa Ziya Ülkenciler’i 5 Mayıs 2023’te sonsuzluğa uğurlamıştık. Bu branştaki üretkenliğinin ötesinde fotoğraf ve resim sergileri de açmış, tiyatro oyunlarına dekorlar hazırlamış, kendi yazdığı kimi senaryolarla kısa filmler çekmiş, üretken bir sanatçıydı M. Ziya Ülkenciler.
Türkiye onu bu üretkenliği ile tanıdı ve önemsedi.
Bununla birlikte M. Ziya’nın oldukça renkli, ilginç ve bazıları için belki şaşırtıcı gelebilecek başka türlü bir “kişisel tarihi” vardı. Bu kişisel tarih, aslında Türkiye’de sosyalist ve devrimci hareketin toplumsallaşma, ölçek büyütme yıllarına denk gelen bir toplumsal / siyasal karakter de taşıyordu. Gençliği, sanat alanından bütünüyle başka bir yatakta akmış, 1960 ve ‘70’li yıllarda Türkiye’de işçi hareketinin filizlendiği ve boy attığı fabrikalarda bilfiil çalışarak, pek çok grevi ve direnişi örgütleyerek olgunlaşmıştı.
M. Ziya’yı uğurlamamızın üzerinden geçen bir yılın ardından, kendisini, yukarıda çizdiğimiz ufuk doğrultusunda anmayı uygun ve gerekli bulduk. Ona yakışacak şekilde, 1980’li yıllarda başlayan sanat serüveninin, memleketin emekçi halkının ve sosyalist hareketinin serüveniyle nasıl iç içe geçtiğini; Mihri Belli, Rasih Nuri İleri gibi isimlerle Atıf Yılmaz, Tunç Okan, İlyas Salman gibi isimlerin bu ömürde nasıl bir araya geldiklerini ortaya koymayı hedefledik."
M. Ziya Ülkenciler kimdir?
1947 yılında Antalya’da doğdu. 1967 yılında yüksek öğrenimini yapmak için gittiği İstanbul’da, profesyonel tanıtım fotoğrafçılığına başladı.1983 yılında Bilsak Fotoğraf Atölyesi’ni kurdu ve tanıtım fotoğrafçılığı ile beraber fotoğraf kurslarını Bilsak bünyesinde sürdürdü. 1984 yılında Taksim Sanat Galerisi'nde ilk resim sergisini açtı. 1986 yılında yönetmen Erden Kıral'ın yönettiği "Dilan" filmi ile sinemaya başladı.
Yönetmenliğini Atıf Yılmaz'ın yaptığı "Asiye Nasıl Kurtulur" ve "Hayallerim, Aşkım ve Sen" filmlerinde seti görüntüledi. Odak Film’de çalışmalarını sürdürürken bazı gazete ve dergilerin sanat sayfaları için de resim, sinema, fotoğraf dallarında foto-röportajlar gerçekleştirdi. 1987'de Ankara Artisan Sanat Galerisi’nde ikinci resim sergisini açtı. 1988 yılında İstanbul Dünya Sineması’nda yönetmen Orhan Oğuz ile birlikte “Setlerden Gökyüzüne” adlı fotoğraf sergisini açtı. Bu sergide yer alan "Yer Demir Gök Bakır" ve "Dilan" filmleri fotoğraflarının da yer aldığı bir başka fotoğraf sergisini de Ortaköy Artisan Sanat Galerisi’nde gerçekleştirdi. Sanat yönetmenliğine, Sinan Çetin’in "Dublör" filmi ile başladı. Bunu Tunç Okan’ın "Fikrimin İnce Gülü" filmi izledi. Sanat yönetmenliğinin yanı sıra Güneş Karabuda ile "Boğaziçine Sığınanlar" belgeseli ve Barbro Karabuda ile "Menekşe Koyu" filminde fotoğraf çalışmalarını sürdürdü. Türkiye sinema tarihinde yer etmiş filmlerde sanat yönetmeni ve set fotoğrafçısı olarak yer alan Ülkenciler, son olarak 2021 yılında Metin Yeğin'in yönettiği "Grev" filminin sanat yönetmenliğini üstlendi.
Farklı disiplinlerdeki üretimlerini ve akademik çalışmalarını da sürdüren Türkiye Komünist Partisi (TKP) üyesi Ülkenciler, 5 Mayıs 2023'te yaşamını yitirdi.
