Antalya Büyükşehir Belediyesi tarafından Hıdırlık Kulesi’nde yürütülen seyir terası ve çevre düzenlemesi projesiyle ilgili kurum yetkilisi tarafından basına verilen demeçte, Roma dönemine ait 3 bin 500 yıllık sütunlu cadde bulunduğunun söylenmesi şaşkınlık yarattı. Antalya Büyükşehir Belediyesi Etüt Proje Şube Müdürü Ezgi Öz’ün verdiği demeçte kalıntıları ortaya çıkan yapının Roma Dönemi’ne ait 3 bin 500 yıllık sütunlu bir cadde olduğunu söylemesine arkeologlardan tepki ve eleştiri geldi.

Roma imparatorluğu henüz tarih sahnesine çıkmadığı Hitit dönemine denk gelen tarihleme hatasının, mimarlık tarihi açısından da yanlış olduğu vurgulandı. Mimari bir yenilik olarak bilinen sütunlu caddelerin en erken örneğinin, günümüzden 1900 yıl öncesine ait olduğu vurgulandı.

Arkeolog-yazar ve yayıncı Nezih Başgelen, “Haberi ve açıklamaları ciddiye alırsak M.Ö 1500'lerde, Hititlerin Anadolu’ya hakim olduğu döneme ait sansasyonel bir sutünlu cadde ile karşı karşıyayız. Kazı haberlerinin ilgiyle izlendiği  verilen bilgilerin titizlikle kontrol edildiği bir iletişim dünyasında bu haberle düştüğümüz garip durum ve cehalet her açıdan  düşündürücüdür” yorumunu paylaştı. 

Antalya Müze Müdürlüğü ve KUDEB denetiminde Antalya Büyükşehir Belediyesi tarafından yürütülen ’Hıdırlık Kulesi Çevresi Arkeolojik Kazı ve Seyir Terası Projesi’nde çalışmalar sürüyor. 

Kurumsal bilgilendirme yapılan çalışmaları aktardı

Antalya Büyükşehir Belediyesi, 17 Nisan’da başına servis ettiği haberde, kurumsal iletişim çerçevesinde yapılan çalışmalar hakkında kamuoyuna bilgiler aktardı. Alandaki kazı ve düzenleme çalışmalarına değinilen haberde, “Son olarak kulenin güney kısmında tarihe ışık tutacak sütunlu bir yapı gün yüzüne çıkarıldı. Ayrıca kulenin güney kısmında da ortaya çıkarılan desenli taban mozaiklere de uzman arkeologlar tarafından konservasyon çalışması yapılıyor” bilgisine yer verildi. 

Ertesi gün sansasyonel tarihleme hatası yapıldı

Ancak Büyükşehir Basın Biriminin servis ettiği bu haberin hemen ardından 18 Nisan tarihinde kurum yetkilileri tarafından yapılan açıklamada, Hıdırlık Kulesi’ndeki çalışmalar sırasında ortaya çıkan sütunlu yapı hakkında sansasyonel ifadeler kullanılması dikkat çekti. 

‘Roma dönemine ait 3500 yıllık sütunlu cadde bulundu’

Antalya Büyükşehir Belediyesi Etüt Proje Şube Müdürü Ezgi Öz, çalışmalar sırasında Roma Dönemi’ne ait 3 bin 500 yıllık sütunlu bir cadde bulunduğunu savunarak, “Kaleiçi’nin önemli bulgularından biri. Üç Kapılara kadar uzanıyor. Burada da denize kadar olan bağlantısını bulduk. Aslında o caddeyi ayağa kaldırıyoruz. 3 bin 500 yıl önce Roma Dönemi’ne ait. Kültür Bakanlığımız devamının olduğunu öngörüyor, tahmini 800 metre olduğunu düşünüyoruz. Şu ana kadar yaklaşık 100 metrelik kısmına ulaştık” dedi. 

‘Tarihe önem veren bir başkanla çalışmak çok güzel’

İHA’ya demeç veren Şube Müdürü Ezgi Öz, proje kapsamında Hıdırlık Kulesi’nin dışının konservasyonu ve yenilenmesiyle ilgili de çalışmalar yaptıklarını belirterek, “Bizim için koruyarak kullanmak çok önemli. Bu anlamda tarihe önem veren bir başkanla çalışmak bizim için çok güzel” diye konuştu. 

Tarihi hata, ‘büyük keşif’ diye sunuldu

Antalya’da Roma dönemine ait 3 bin 500 yıllık sütunlu cadde bulunduğu iddiasıyla verilen haberin “büyük keşif” diyerek yerel ve ulusal basında yayınlanmasının ardından arkeoloji camiasından tepki ve eleştiri geldi. 

Anadolu’da Hititler’in hakim olduğu, mimari bir yenilik olarak sütunlu cadde kavramının henüz ortaya çıkmadığı döneme tarihleme yapılması şaşkınlıkla karşılandı.

Arkeolog-Yazar Nezih Başgelen: ‘Başlığı görünce çok şaşırdım’

Arkeolog-yayıncı ve yazar Nezih Başgelen, Kültürel ve Doğal Mirası İzleme Platformu’nda paylaştığı değerlendirmesinde, “Önce haberin başlığında mı bir hata var diye hemen metni ve verilen açıklamayı okudum. Orada da aynı durumun daha da ayrıntılı bir şekilde yetkili açıklaması olarak yer aldığını  görünce gerçekten çok şaşırdım. Haberi ve açıklamaları ciddiye alırsak, M.Ö 1500'lerde, Hititlerin Anadolu’ya hakim olduğu döneme ait   sansasyonel bir sütunlu cadde ile karşı karşıyayız (!) Antalya gibi tarihi ve arkeolojisi yakinen bilinen ve tüm dünyanın ilgi odağındaki bir yerde böyle bir bulguyu basına verirken uzman açıklamasında çok daha dikkatli olunması gerekirdi. Kültür ve sanat alanlarında kazı haberlerinin ilgiyle izlendiği, verilen bilgilerin titizlikle kontrol edildiği bir iletişim dünyasında bu haberle düştüğümüz garip durum ve cehalet her açıdan düşündürücüdür” ifadelerini kullandı.

‘O tarihte ancak aslanlı yol bulabilirsiniz’

Antalya Büyükşehir Belediyesi yetkilisinin tartışma yaratan açıklamayla ilgili arkeolojikhaber.com sitesinde de bir eleştiri yazısı yayımlandı. Gazeteci-Yazar Yaşar İliksiz imzasıyla yayımlanan yazıda ise şöyle denildi:

“Bugün görmezden gelmemiz mümkün olmayan bir ‘hatalı’ haber yayınlandı. Üstelik bu haber ,bir site tarafından değil bir ajans tarafından yayınlandığı için, o ajansa abone pek çok haber kurumu da aynı hataya düşmüş oldu. Haber, ‘Antalya’da deniz manzaralı 3 bin 500 yıllık 800 metre uzunluğunda sütunlu cadde keşfedildi’ başlığını taşıyor. İçerikte keşif Roma Dönemi'ne ait deniliyor. Peki Roma Devleti ne zaman kuruldu? Gerçek kuruluş tarihi tartışmaya açık ama efsanevi kuruluş tarihi bile M.Ö. 753. Yani Roma Devletini götürseniz, götürseniz 2750 yıl önceye götürebilirsiniz ki o da ancak küçük bir şehir devleti olarak. M.Ö. 300'lü yıllarda Büyük İskender'in Antik Makedonya Krallığı'nı dünya devletine dönüştürdüğü göz önünde tutulursa daha büyük bir Roma devletinin fanteziden ibaret kalacağı aşikardır. Eğer bu cadde söz konusu tarihte yapılmış olsaydı ‘Hitit Dönemi sütunlu caddesi’ demek uygun olurdu! Oysa mimari tarihine göre böyle bir keşif de mümkün değil. O tarihte bulsanız bulsanız ‘aslanlı yol’ bulabilirsiniz!” 

‘En eski sütunlu cadde 1900 yıllık’

Mimari terim sözlüklerine göre sütunlu caddenin Antik Roma mimarisinin yeniliklerinden biri olduğu ve ilk örneklerinin M.S. I. yüzyıla tarihlendiği bilgisine yet verilen yazıda, “Yani en eski sütunlu cadde 1900 yıllık iken Hıdırlık Kulesi arkeolog ve restoratörlerinin 3.500 yıllık sütunlu cadde keşfetmiş olması arkeoloji ve mimari tarihini dünya çapında değiştirecek bir keşif olurdu! Antalya Büyükşehir Belediyesi Etüt Proje Şube Müdürü Ezgi Öz, bu konuda en kısa zamanda açıklama yapmalıdır. Eğer bu hatalı bilgi kendisine o projede görev alan biri tarafından verildi ise durum daha da vahim. Ciddi bir koordinasyonsuzluk ve hatta daha vahimi liyakatsizlik söz konusu olabilir” görüşüne yer verildi. 

‘Kazı çalışmasında korkunç hatalar yapıldı’ iddiası

Sosyal medyada da tartışılan tarihleme hatasıyla ilgili habere yapılan çok sayıda yorumdan biri de şöyle:

“Hıdırlık Kulesi çevresinde yapılan çalışmalar o kadar bilimsellikten uzak ki, dehşetle izliyorum. Kulenin çevresi resmen eşeleniyor. Ortaya çıkan kalıntıları doğru dürüst yorumlayacak bir arkeolog görmüyoruz kazının başında. Bu haberi yadırgamayın. Yarım yamalak bilgili, tarih, kronoloji bilgisi sıfır olan kişiler kazıda ortaya çıkanları da ancak bu kadar yorumlar. IHA muhabiri, uzman geçinenler ne söylerse onu yazıyor. Onun Roma'dan, 3500 yıl önceki Anadolu tarihinden haberdar olmasını zaten beklemiyorum. Korkunç hataların yapıldığı bu kazı çalışmasında bir de ağır demirlerden imal edilen koruma örtüleri faciası var.”