Kıdem tazminatı tartışılmaya devam ediyor. Erdoğan bu kez “tamamlayıcı emeklilik” adı altında yeni bir fon gündeme getirdi. Ortada taslak yok ama ayrıntılar basına sızdırılıp duruyor. Yüzde kaç prim kesilecek, fon nasıl işleyecek, işçi parayı ne zaman alacak vs.

Şimdi bunların hepsini bir köşeye bırakalım.

Çünkü bu tartışma kıdem tazminatında hedef şaşırttı. Erdoğan’ın açıkladığı pakette kıdem tazminatını doğrudan ortadan kaldıracak başka bir ayrıntı var.

Konfederasyonlar, yok Ekonomik Sosyal Konsey toplanmalı, yok Üçlü Danışma Kurulu işletilmeli diye hükümete yüklenmeye çalışıp, fon konusunda "kırmızı çizgi" açıklamaları yaparken ters köşeye gelen topu görmediler bile. Patronlar kıdem tazminatı golünü genç (25 yaş altı) ve 50 yaş üzeri işçilerin esnek istihdam edilmesini teşvik edecek düzenleme ile atmak üzereler.

Ayrıntılara bakalım.

Erdoğan yaptığı açıklamada 25 yaş altı ve 50 yaş üzeri işçilerin istihdamını “esnek çalışma” ile teşvik edeceklerini söyledi. Dediğim gibi ortada taslak falan yok ama basına sızdırılan “bilgiler” var. Bu bilgilere göre bu kesimin esnek çalışması “süreli sözleşmeler” ile teşvik edilecek. Yani belirli süreli sözleşmeler ile.

Peki nedir bu belirli süreli sözleşme ve bu sözleşmenin kıdem tazminatı ile ne ilgisi var?

Belirli süreli sözleşme İş Kanunu’nun 11'inci maddesinde yer alır. Süresi belirli olan işlerde ya da belli bir işin tamamlanmasında yapılır. Objektif koşullara bağlıdır, yani yapılacak işin bu sözleşme için uygun olması gerekir. Objektif koşul, öngörmedik şekilde artan siparişler, işyerinde geçici olarak yapılması söz konusu olan ya da mevsimlik işler gibi durumlardır. Yani patron kafasına göre belirli süreli iş sözleşmesi ile işçi çalıştıramaz. Belirli süreli iş sözleşmesi birden fazla üst üste yapılamaz. Belirli süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçinin işi, sürenin tamamlanmasıyla sona erer. Belirli süreli sözleşmeyle çalışan işçiye ihbar ve kıdem tazminatı ödenmez.  İş güvencesi kapsamında değildir, yani işe iade davası açamaz.

Evet. Özet olarak belirli süreli iş sözleşmesi istisnai bir sözleşme biçimidir ve bu sözleşmeyle çalıştırılan işçilere kıdem tazminatı ödenmemektedir.

Şimdi dönelim Erdoğan’ın açıkladığı pakete.

25 yaş altı ve 50 yaş üzeri işçilerin belirli süreli iş sözleşmeleriyle çalıştırılmasını kolaylaştıran bir düzenleme geleceği anlaşılıyor. Bunun anlamı şu: 25 yaş altı ve 50 yaş üzeri işçiler kıdem tazminatı hakkını kaybedecek. İhbar tazminatı alamayacak. İş güvencesi kapsamı dışında kalacakları için işe iade davası açamayacak.

Patronlar bu düzenlemeyi uzun süredir istiyordu. Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) pek çok belgesinde bu konuyu gündeme getirdi. Talepleri şunlardı: Belirli süreli iş sözleşmelerinin yapılmasına ilişkin sınırlamalar kaldırılmalı, objektif koşul aranmamalı ve üst üste yapılabilmeli. Yani her durumda ve peş peşe bu sözleşme yapılabilmeli.

Dün soL gazete, Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu'nun (YÖİKK) bir iç belgesini yayınladı. 16 Mayıs 2019 tarihli belge YÖİKK’in bünyesinde oluşturduğu Çalışma Hayatı Teknik Komitesinin eylem önerilerini içeriyor. “Çalışma hayatının uluslararası normlar çerçevesinde esnekleştirilmesi” başlığını taşıyan bu önerilerin ilk maddesini “belirli süreli iş sözleşmeleri” oluşturuyor. Patronlar burada da belirli süreli sözleşmelerdeki sınırlandırmanın kaldırılmasını ve sözleşmenin üst üste üç kez yapılabilmesini istiyor.

Şimdi AKP, patronların bu talebini 25 yaş altı ve 50 yaş üzeri işçiler için yerine getirmek üzere harekete geçti. Bu tek başına esnek çalışmanın yaygınlaştırılması değil, aynı zamanda kıdem tazminatını tasfiye etme girişiminin bugüne kadar atılmış en büyük adımı... Bu gerçekleşirse patronlar 25 yaş altı ve 50 yaş üzeri işçilere kıdem tazminatı ödemekten kurtulmuş olacak.

Bu karikatür dün Sait Munzur’un soL Gazete’deki “Boyun Eğmeyen Çizgiler” köşesinde yayınlandı. Anlatmaya çalıştıklarımın bir karede özetidir. Fonu ortaya atıp belirli süreli sözleşmelerle kıdem tazminatını yok etmece! Başka bir deyişle “Cambazı seyrederken tezgahı kaçırmak”