TMO'nun fındık alım fiyatlarının açıklanmasıyla birlikte üreticinin artan maliyetleri ve alım fiyatlarının bu maliyetleri karşılayıp karşılayamayacağı konusu gündeme yerleşti.
Alışıldığı üzere ürün fiyatıyla mazot fiyatı arasındaki oran bu konuda yapılan değerlendirmelerin temel aracı durumunda.
'Mazot'
Bugün yayımlanan haberlerde 2015 yılında 1 kilogram fındık fiyatıyla 4 litre mazot alınabilirken, 2019'da bu miktarın 2,9 litreye düştüğü, 2020 fiyatı olarak belirlenen 22 liranınsa 3.70 litre mazotun karşılığı olduğu bilgilerine yer verildi.
Bu oranları belirleyen birden çok şey var. Uluslararası piyasalarda petrol fiyatlarının dolar cinsinden düşüşü, dolar kurundaki yükseliş ve her ikisinin birden iç piyasadaki yakıt fiyatlarını nasıl değiştireceğini belirleyen devlet politikaları.
Dünyanın fındığını Türkiye üretiyor, İtalyan Ferrero satıyor
Öte yandan fındık sorununda TMO ve belirlediği taban fiyatın seviyesinden çok daha kritik olan dünyada tüketilen fındığın üçte ikisine kaynaklık eden ülkemizin bu tekel konumundan kimin kazandığı.
Öncelikle TMO zaten örneğin 2018'de üretilen 650 bin ton fındığın sadece 50 bin tonunu almış.
Fındık üreticisinin asıl müşterisi resmi olarak üretimin üçte birini satın alan Ferrero.
Bu miktar aslında daha fazla, zira Ferrero başka alıcıların üreticiden topladıkları fındığa da daha sonra onlardan almak üzere talip oluyor.
Ferrero işlenmiş fındık ürünlerinin iç piyasadaki büyük üreticisi olduğu gibi, 100'ün üzerinde ülkeye ihracat yapan bir uluslararası tekel. Kur artışları bu tekelin ihraç ederken fiyatını artırıp kazancını büyütüyor. Ya da tersinden bakılırsa, içerden topladığı fındığın dolar cinsinden fiyatını düşürerek ihracat kârını büyütüyor.
Fındıkta üzerinde durulmayan asıl mesele burada: Fındığın son müşterisi için talebe bağlı olarak oluşan fiyat kura paralel yükselirken, içerdeki üreticiden alış fiyatı bu artışla değil Ferrero'nun tekel konumuyla belirleniyor.
"Üretici 22 Lira olarak belirlenmiş fiyatla ölür mü, yaşar mı?" Bu soru aslında asıl soruyu gizliyor. Ferrero kazanmaya devam edecekse, üretici ölmeyecek elbette. Fakat fındık fiyatları, fındıkta dünya tekeli olan ülkemizin sırtından büyüdükçe büyüyen İtalyan firması Ferrero'nun kazancını belirliyor.
2018'de yapılan bir habere göre İtalyan Ferrero 2012-2018 yılları arasında 6 yılda Türkiye'de 5 kat büyüdü.
Üretici mazot hesabı yapadursun Ferrero bu yıl da büyümesini sürdürecek.
Fındık ağacındaki emperyalist kemirmeye devam ederken, Türkiye mazot cinsinden taban fiyat hesaplarıyla meşgul olacak.