10 Temmuz 2018 tarihinde yürürlüğe giren Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkındaki 1 sayılı Kararname, dün çıkarılan (14.4.2020) 59 sayılı CBK ile 20’nci kez değiştirildi. Yürürlüğe girmesi daha iki yıl bile olmadan 295 kuralı değiştirilmiş oldu.

Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı denilen şey, aslında devlet. Değiştirilince Devletin örgüt yapısı değişmiş oluyor.

Dün Devlet örgüt yapısının 27 maddesi/düzenlemesi değiştirildi. Ayrıntılı değerlendirme olanağımız yok. Ama ilk bakışta dikkat çeken düzenlemelere kısaca göz atmakta yarar var.

Adalet Bakanlığı

Yönetimin temel ilkesidir: hizmetler, benzerlikleri dikkate alınarak gruplandırılır ve uzmanlık alanlarına uygun kadrolardan oluşturulan birimler arasında (genel müdürlük/başkanlık vb) paylaştırılır. Böylelikle hizmet, uzmanlaşmış, işini bilen kadrolar eliyle gerçekleştirilir ve kaynaklar boşa harcanmaz.

AKP iktidarları, bu tür kuralları hiç umursamadı.

Adalet Bakanlığı Destek hizmetleri Daire Başkanlığının görev tanımında yapılan düzenleme, umursamazlığa güzel bir örnek oluşturuyor. Daire Başkanlığının görevlerinin düzenlendiği CBK’nın 52’nci maddesinde, biri 10 Ocak 2019 öteki 14 Nisan 2020 tarihinde olmak üzere, bu temel ilkenin reddiyesi anlamına gelen iki değişiklik yapıldı.

Maddenin ilk biçiminde, temizlik; aydınlatma; ısıtma; onarım ve bunlar için gereken malzemenin temini gibi hizmetleri yürütmekle görevlidir, yazıyordu. 10.1.2019 günü CBK 27 ile “Bakanlık için ihtiyaç duyulan bina ve arazinin kiralama ve satın alma işlerini yürütmek…yapım, onarım ve kira işlerine ilişkin program ve projelerini hazırlamak…” görevleri eklendi.

Dün yayımlanan CBK 59 ile de “Genel evrak ve arşiv faaliyetlerini düzenlemek ve yürütmek” görevi verildi.

Başkanlık, “her işi yapar” durumuna düştü. Hizmet binası kiralamak ve satın almaktan tutun; onarım, ısıtma-aydınlatma, temizlik ve gereken malzemenin satın alınmasına; genel evrak ve arşiv düzenlenmesine değin, biri diğeriyle bağdaşmayan bir dizi görev yürütmek zorunda.

Kültür ve Turizm Bakanlığı

Personel Daire Başkanlığı kaldırıldı ve eklenen 287/B maddesiyle, kapsama alanı genişletilmiş, görev ve yetkileri daha kesin tanımlanmış olarak, Genel Müdürlük biçiminde yeniden yapılandırıldı.

Bakanlık çalışanlarının özlük işlerini yürütmek ve personel planlamasıyla sınırlı olan görevleri, yeni düzenlemede, bağlı-ilgili-ilişkili kuruluşları da kapsayacak biçimde genişletildi. Yeni metin şöyle; “Bakanlığın insan kaynakları politikasını oluşturmak; uzmanlık, kadro, unvan, kıdem ve benzeri kıstasların analizleri doğrultusunda insan kaynağı planlamasını yapmak ve bu çalışmaları Bakanlık teşkilatı ile bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşları koordine ederek uygulamak.”

Kültür ve Turizm Bakanlığının bağlı ve ilgili kuruluşlarını sıralayalım: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu; Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı; Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü; RTÜK; Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı; Vakıflar Genel Müdürlüğü; Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı; Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı.

Teftiş Kurulu Başkanlığının görevlerinin düzenlendiği 288’inci maddesi de değiştirildi. Teftiş kurulunun, Bakanlık örgütü üzerindeki denetim, inceleme ve soruşturma yetkisi ilgili kuruluşları da kapsayacak biçimde genişletildi. Atatürk, Kültür Dil ve Tarih Kurumu Bakanlığın ilgili kuruluşu sayılıyor.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının görev ve yetkilerinde çok sayıda değişiklik yapıldı. Dikkati çeken bir kaçından söz etmekte yarar var:

Görevlerine 385’inci maddenin (r) bendiyle şöyle bir ek yapıldı; “…uluslararası doğrudan yatırımların ve bu yatırımlardan beklenen faydaların artırılması amacıyla Bakanlığın görev alanına giren konularda politikaların belirlenmesine katkı sağlamak, teşvik uygulamaları, altyapı yatırımları gibi araçların geliştirilmesine yönelik tedbirler almak, yatırım ortamının iyileştirilmesine yönelik yasal ve idari yapısal reform çalışmalarının yapılmasında koordinasyon sağlamak,”

Önceki metinde organize sanayi bölgelerindeki işletmelerin; “rekabet edebilirliğini artırmak amacıyla kümelenme girişimlerine ait politikalar geliştirmek amacıyla çalışmalar yapmak,” görevi, yeni metinde yer almıyor. Demek ki kümelenmeleri istenmiyor.

“Organize sanayi bölgelerine iç ve dış kaynaklardan kullanacakları krediler için belirlediği miktarlarda kredi faiz desteği vermek,” cümlesindeki “kredi faiz desteği” yeni metinde; “kredi finansman desteği” olmuş.

Destek unsurları arasına; “uzay ve havacılık sanayisinin geliştirilmesi ve bu alandaki birikimlerden diğer sektörlerin de yararlandırılabilmesini sağlamak amacıyla gerekli koordinasyonu sağlamak” eklenmiş.

Bilişim sektörünün geliştirilmesi amacıyla kamu-üniversite-özel sektör işbirliği; ileri teknolojiler, yapay zeka, siber güvenlik gibi kritik alanlarda destek politikaları geliştirmek ve uygulamak gibi yeni destek araçları dikkat çekiyor.

Milli Teknoloji Hamlesi hedefleri de unutulmamış; “ilgili paydaşlarla işbirliği içerisinde, teknoloji geliştirme ile bireylerin ve işletmelerin dijital dönüşümü konularında bireysel yetkinlikler ile toplumsal bilinç ve kültürün gelişmesine yönelik faaliyetlerde bulunmak” Bakanlığın görevleri arasına konulmuş.

Paydaşlar sözcüğü, AKP terminolojisinde kamu-özel kuruluşlar ile yandaş vakıf ve dernekler anlamına geliyor.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı birimlerinde yapılan değişiklikler:

Bakanlık örgüt yapısında yeni birimler kurulmuş; kimilerinin adları değiştirilmiş; kimi birimlerin görev tanımlarının yenilenmiş. Bunların nedenleri ilk bakışta anlaşılamıyor. Nedenlerinin ortaya konulabilmesi için zaman gerekli.

Önemli olabilecek değişiklikler şunlar: “Milli Teknoloji Genel Müdürlüğü” adında bir birim kurulmuş. Sanayi ve Verimlilik Genel Müdürlüğündeki “verimlilik” çıkarılmış ama bu sözcükten vazgeçilmemiş; yeni kurulan Stratejik Araştırmalar ve Verimlilik Genel Müdürlüğü’ne devredilmiş. Metroloji ve Standardizasyon Genel Müdürlüğü’nün adı “Metroloji ve Sanayi Ürünleri Güvenliği Genel Müdürlüğü” olmuş. Görev tanımları da bu değişikliklere uyum sağlayacak bir anlayışla yenilenmiş.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na Döner Sermaye İşletmesi Kurma yetkisi:

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına döner sermaye kurma yetkisi tanınıyor. Yeni eklenen 409/A Maddede sermaye tutarının Cumhurbaşkanınca belirleneceği; faaliyetlerinden elde edilecek kârların, belirlenen tutara ulaşıncaya değin sermayesine ekleneceği, bu tutara ulaştıktan sonra genel bütçeye gelir yazılacağı gibi düzenlemelere yer veriliyor.

Ne iş yapacağı ise belirsiz, çıkarılacak yönetmeliğe bırakılmış. Maddede şöyle yazıyor: “(2) İşletmenin faaliyet alanları, gelirleri, giderleri, işleyişi ve denetimi ile diğer hususlar yönetmelikle düzenlenir.”

Demek ki Cumhurbaşkanı böyle küçük işlerde rahatsız edilmek istememiş…

Dijital Dönüşüm Ofisi

Kamunun dijital dönüşümüne öncülük etmek; e-devlet hizmetlerini geliştirmek; kurumlar arasındaki eşgüdüm ve işbirliğini geliştirmek; yol haritası hazırlamak; bilgi güvenliğini artırıcı projeler geliştirmek gibi alanlarda hizmet vermek üzere Dijital Dönüşüm Ofisi kurulmuştu.

Bu kurulun görevlerinde küçük bir değişiklik yapıldı. 527/B maddesindeki; “(10) Bireylerin ve firmaların dijital yetkinlikleri ile dijital teknoloji ürün ve hizmetlerine erişim ve kullanım imkanlarını geliştirilmek” sözleri “geliştirilmesine katkı sağlamak” olarak değiştirildi. Parasız katkı olmaz.

Sonuç olarak şunları söyleyebiliriz; 59 sayılı CBK ile özellikle Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı örgüt yapısında çok sayıda değişiklik yapıldı. Henüz kesin bir yargıda bulunmak için erken. Ancak sermayenin desteklenmesine dönüştürülmeye elverişli düzenlemeler dikkat çekiyor.