Verilen eğitimin niteliği, kötü çalışma koşulları, ücret tarifesinin harcanan emeğe kıyasla düşüklüğü, mesleğin itibarsızlaştırılması için her şeyin yapılması, güvenlik kaygısı yüksek bir şekilde yerine getirilen görevler, patronların sömürüsü…
Türkiye’de herhangi bir meslekte çalışan herkes için benzer sorunları sıralayabilmek mümkün. Son dönemde bu sorunları ağır biçimde yaşayan meslek gruplarından biri de avukatlar.
Bu sebeple de “savunma” bugün Ankara’da "Büyük Savunma Mitingi”nde bir araya geldi. Türkiye Barolar Birliği (TBB) çağrısıyla düzenlenen miting “Şiddete ve angaryaya karşı meslek onurumuzu ve emeğimizi savunmak için buluşuyoruz” şiarıyla düzenleniyor. Yani savunma, kendi hakları için bir kez daha ses yükseltiyor.
81 baro katılıyor: Bir meslek grubunun sesini yükseltmek için buradayız
“Şiddete ve angaryaya karşı meslek onurunu ve emeği savunmak için” düzenlediği Büyük Savunma Mitingi öncesinde, Türkiye Barolar Birliği önünde toplanan avukatlar, Anıtpark’a doğru yürüdü.
“CMK ücretleri AAÜT'ye eşitlensin”, “AYM kararları uygulansın”, “Adli yardım ödeneği artırılsın”, “avukata şiddete hayır”, “genç avukatlara güvence”, “demokratik, laik, mücadeleci baro” gibi taleplerin yer aldığı yürüyüşe 81 baro katılım sağladı.
Yürüyüş sırasında açıklamalarda bulunan TBB Başkanı Erinç Sağkan, “Bugün uzun zamandır itibarsızlaştırılmaya çalışılan, yoksulluğa itilen, görevini yapmasına engel olunan bir meslek grubunun sesini yükseltmek için buradayız” dedi.
Avukatlar, yürüyüşte sık sık “Savunma susmadı, susmayacak”, “Eşit işe eşit ücret”, “Kurtuluş yok tek başına, ya hep beraber ya hiç birimiz” sloganları attı.
Binlerce avukatın kaldığı mitingde konuşan TBB Başkanı Erinç Sağkan, “Biz hukuk devleti diye haykırırken kanun devleti bile olmaktan uzaklaşılıyor, anayasasızlaşmaya doğru yol alınıyor. Ülkemizde bağımsız yargının, adil yargılanma hakkının, hukukun üstünlüğünün en güçlü savunucusu her zaman biz avukatlar olduk. Yine bugün de hukuk devleti için, yargı bağımsızlığını savunmak için buradayız” dedi.
CMK ücretlerine değinen Sağkan, “Meslektaşımın eline geçen net ücretleri veriyorum: Soruşturma aşamasındaki görevlendirmelerde 1.528 TL, Asliye Ceza görevlendirmesinde 2.640 TL, Ağır Ceza görevlendirmesinde 4.700 TL..! Öyle her ay cebine havadan giren paradan değil, yıllarca sürecek, maddi manevi yükü olan bir dosya için meslektaşımızın emeğinin karşılığı olarak reva görülen miktardan söz ediyoruz. Peki, aylık olarak ödenen en düşük Bağ-Kur primi ne kadar? 6.900 TL! Bugün biz, bu sefalet ücretlerinin ayıbını üstlenmeyeceğimizi göstermek için buradayız! Ailelerimizle, çocuklarımızla, sevdiklerimizle geçireceğimiz zamanlardan feragat ederek adalet adına üstlendiğimiz onurlu görevin karşılığının bu olamayacağını haykırmak için buradayız!” ifadelerini kullandı.
Ücret tarifesi tepki çekmişti
TBB Başkanı Erinç Sağkan talepleri özetlerken, “Avukatın güçlendirilmesi, sosyoekonomik olarak güçlendirilmesi, hukuk fakültelerinin akreditasyon kriterlerinin YÖK tarafından belirlenmesi suretiyle niteliğin artması yönünde somut taleplerimiz var. Bir diğer unsur, avukata dönük şiddet vakaları son yıllarda inanılmaz derecede artmış durumda” diyor.
Hükümetin Ocak ayında Ceza Muhakemeleri Kanunu (CMK) 2024 Ücret Tarifesi'ni açıklamasının ardından aslında ilk işaret fişeği atılmıştı ancak fişek cılızdı, ışık hızla söndü. Avukatların yaşadığı hem hukuki hem ekonomik hem de siyasal problemler çok uzun süredir bilinen bir gerçek. Ocak ayında belirlenen ücret tarifesi de avukatların büyüyen sorunlarının üstüne tuz biber oldu.
Avukatlar arasında kısaca "CMK" denildiğinde genellikle kanun değil, bu kanun kapsamında savunma hakkı için avukat tutacak parası olmayan vatandaşlara devlet ödemesiyle avukat atanması sistemi kastediliyor. Türkiye'de halkın adalet sisteminden faydalanması için en kritik unsurlardan biri, bu sistem. Uzun yıllardır devletin avukatlara verdiği CMK ücretleri düşüyordu, bu yıl enflasyonun çok altında bir zam yapılması bardağı taşırdı.
Ücret tarifesinin açıklanmasıyla TBB tarifenin iptali için dava açmış, bazı barolar bu tarifenin meslek onuruna ve emeğe saygısızlık olduğunu belirterek CMK atamalarını bir aylığına durdurma, yani bir nevi grev kararı almıştı. Ki bu eylemin sonucunda da AKP-MHP iktidarının hukuk alanına müdahale ve meslek örgütlerini güçsüzleştirme adımlarından biri olan “çoklu baro” uygulamasının meyvesi olan Ankara 2 No’lu Barosu, grev kırıcılığa devam edeceğini açıklamıştı. Bu uzun süre tartışılan bir başlıktı.
‘Olumlu ancak geç bir adım’
Avukatlar için her sene yenilenen ve benzer bir söylemin çıktığı ancak bir sene sonra yine çok düşük CMK ücret tarifeleriyle karşı karşıya kaldıkları bir döngü bu. Öyle ki avukatlar yoksulluğa, yurttaşlar da adaletsizliğe terk ediliyor. Doğal olarak koşulların iyileştirilmemesi savunma hakkının devamlılığına hasar vermekte.
Yurtsever Hukukçular adına avukat Mert Doğan “Bugün yapılan miting olumlu bir adım ancak, geç atılan bir adım” değerlendirmesi yaptı.
Av. Doğan, bugün Yurtsever Hukukçular'ın da miting alanında avukatlara adalet için yerlerini aldığını söyledi. Geç kalınmışlığın arkasında yatan sebepleri şöyle açıkladı:
“Barolar uzun zamandır sokakta bir mücadele örgütleme güçlerini kaybetti. Bu sebeple de ya basın açıklamalarıyla kamuoyu oluşturmak ya da hukuki yolları tercih ederek bir yol izlemeyi tercih ediyorlar. Baroların CMK tarifeleri açıldıktan sonra bir eylemlilik kararı almamış olması bir eksiklik. Bugün yapılan miting olumlu bir adım ancak, geç atılan bir adım. Ücret tarifesi duyurulduktan sonra bir ihtar eylemi olarak gerçekleştirilebilirdi oysa ki. Ocak ayı yerine Nisan ayına bırakılan bu mitingin avukatlar nezdinde de katılımı azaltmış oluyor, kamuoyunda da etkililiği azalıyor. Baroların avukatları harekete geçirebilme, hukuk mücadelesini sokağa taşıma kabiliyeti son derece azaldı. Bu zayıflama da avukatların yani savunmanın güçsüzleşmesine neden olan etkenlerden en önemlisi.”
‘Baro yönetimleriyle avukatlar arasında sınıfsal bir açı var’
Savunmanın güçsüzleşmesi aslında yurttaşın da güçsüzleşmesine neden oluyor. Yargıya zaten siyasal baskının ve müdahalenin arşa çıktığı, yüksek mahkemeler arasında çıkan krizlerin ortasında savunmanın da hem hukuki hem siyasal hem de sınıfsal krizi var. Av. Doğan o sınıfsal krizi anlatırken meslek odalara dikkati çekiyor:
“Artık Türkiye’de baro yönetimleriyle avukatlar arasında sınıfsal bir açı var. Yönetimlere bakıyoruz, hepsi patron avukatlar. Avukatlar arasında sınıfsal farklar hep vardı, ama son dönemde değişen şey avukatların çoğunluğunun işçileşmesi oldu. Avukatların sorunları da işçi sınıfının sorunlarıyla eş değer bir şekilde başkalaştı. Artık baro yönetimlerinin hem geçmişte meslek odası oldukları için karşılaştıkları sorunların yanı sıra sınıfsal bir farklılaşma nedeniyle var olan sorunları anlayamadıkları bir tabloya dönüştü.”
Mücadele sokaklarda varlık göstermeli
Mesleğin niteliksizleşmesi eğitimin niteliksizleşmesiyle ilintili. Savunma bugün tüm sorunlarını haykırmak için zaten Ankara sokaklarında. İşin sınıfsal kısmına geri dönecek olursak yine ücret tarifelerine değinmek gerekiyor. Ocak ayında bir aylığına başlayan CMK grevinin neden etkisiz olduğu önemli bir soru, şöyle yanıtlıyor:
“Genç avukatların büyük bir çoğunluğu CMK ücretleri üzerinden hayatlarını idame ettirmeye çalışıyorlar. Serbest çalışan avukatlar, CMK işlerini almak zorunda. Avukatların bu denli yoksullaştığı bir durumda tek gelir kaynakları olan CMK grevinin sürdürülebilirliği sağlanamaz. Çünkü, ‘Ben nasıl geçineceğim o zaman?’ sorusuna bir cevap veremeyiz. Bu da bu grevin temel çelişkisiydi. Grev zaten 1 ay süreyle yapılmıştı.”
Sorunlara karşı hem siyasi hem de hukuki bir mücadele verilmesi için adliyelerden sokaklara çıkan bir varlığın gerekliliği apaçık bir gerçek olarak karşımızda. Avukatlar bugün sokaklarda savunmanın adalet arayışı için ses yükseltirken yalnızca kendileri için değil, yurttaşın savunma hakkını da koruyor.
