Afet bölgesi ilan edilen alanlarda; imar, altyapı ve üstyapı çalışmaları için gerekli kaynağın sağlanması, yönetilmesi, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına aktarılması amacıyla 15.3.2023 günlü 7411 sayılı Yasayla kurulan, Afet Yeniden İmar Fonuna ulaşılamıyor.

Elektronik ortamda sitesi yok. Yasada “Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı olarak kurulmuştur” yazıyor ama Bakanlık internet sitesinde adı geçmiyor. Arama motorları da işe yaramıyor.

Yasada; “Fon kaynakları ve aktarımlarına ilişkin mali veriler en geç üçer aylık dönemler itibarıyla kamuoyuyla paylaşılır” yazıyor. Kuruluşundan bu yana 5 ay geçti; yayımlanmadı.

Yasallığı bir yana, var olup olmadığı bile kuşkulu. Yasa, örgüt yapısının ve görevlerinin Fonun çıkaracağı yönetmelikle belirlenmesini öngörüyor. Yönetmelik çıkarılmadı.

Çıkarılsaydı da yasal sayılamazdı. İdareye tanınan yetkilerin ilke, ölçüt ve sınırları yasalarla net olarak çizilmelidir. 7411 sayılı Yasada yetkiler belirlenmemiştir. İdareye, “yönetmelik çıkar, kendini biçimlendir” denilmektedir. Kurulmuş bir örgütü olmadığı için Yönetmeliğin hangi süreçlerden geçirilerek çıkarılacağı belirsizdir. Yönetmelik çıkarma yetkisinin Yönetim Kurulunda olduğu düşünülebilir. Ancak bu görüşün geçerliği olamaz. Çünkü Yasada yönetim kuruluna böyle bir görev verilmemiştir. 

Kısacası, Afet Yeniden İmar Fonu Yasasıyla, örgüt yapısı belirsiz, kurulma amacı doğrultusunda faaliyetinin olup olmadığını bilemediğimiz, yasalara uygunluğu kuşkulu, bir yapı kuruldu.

Yasayı çıkarmak için çok acele etmişlerdi. Kahramanmaraş merkezli depremlerin Ülke ekonomisine en az yüz milyar ABD doları yük getireceği hesapları yapılıyordu. Bir an önce imar çalışmalarına girişmek istiyorlardı. AKP’li 106 milletvekili 6 Mart 2023 günü, Meclis Başkanlığına yasa teklifi verdi. Komisyon ve Genel Kurulda sıkıştırılmış gündemle görüştürüldü; 15 Mart günü kabul edildi. 21.3.2023 günlü Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Sonrasını bilmiyoruz. 

Deprem bölgesinde sorunlar dağ gibi. Giderek boyutlanıyor üstelik. En basit, en kolay sorunlar bile çözüm bekliyor. Dahası, Ülkenin her yerinde her gün depremler oluyor. Yeni faylar oluşuyor.  Büyük depremler bekleniyor. 

Yeni depremler, yeni afetler demek. Böylesine bir ortamda Afet Yeniden İmar Fonu’nun sessizliğini bozmayışını hayra yoramayız.

Fon,  sermaye piyasalarından büyük tutarlarda borç bulabilmek amacıyla kurulmuştu. Finans kuruluşları, yasalarında öngörülen kısıtlardan bağışık tutuluyor. Bağış ve yardımların bütünü vergi matrahından düşülebiliyor. Dahası, kaynağın harcanmasında da yandaşların kolayca beslenebileceği ortam hazırlanmıştı.1

Sessizliği ve eylemsizliği, Fonun kurgusunda yapılan yanlışlara yoramayız. Beklenen kaynak bulunamamış olabilir. Belki de bulunan kaynak, bilmemizin istenmediği alanlarda kullanılıyordur. 

Siyaset, Ülkeyi yönetenlerden hesap sormak demektir. Öyleyse soralım…

• 1. Afet Fonu hakkında ayrıntılı bilgilere ulaşmak isteyenler, Sol haber portalında yayımlanmış iki yazıma bakabilir. İnşaat Sektörüne Yeni Kaynak: Afet Yeniden İmar Fonu (soL haber 8.3.2023) Afet Gerekçesiyle Kurulan Fon Ve Ötesi… ( soL haber 22.3.2023)