Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği 15 Eylül - 30 Eylül tarihleri arasında danışma hattına gelen şikayetler üzerine, hapishanelerin ve mahpusların bilgileri gizli tutarak bir rapor1 yayınladı.
Dernek açıklamasında salgının başladığından bugüne kadar 114 farklı hapishaneden başvuru alındığı, bunların 68’inin kapalı ceza infaz kurumu, 46’sı açık ceza infaz kurumu olduğu belirtildi. Derneğin belirtilen tarih aralığında kendisine gelen başvurulardan derlediği şikayetler şu şekilde:
Hapishanelerde Kapasite Sorunu
Hapishanelerde kapasite sorunu uzun süredir devam etmektedir ve mahpuslar bu sebeple birçok sorun yaşamaktadır. Aşağıda belirtilen sorunlara ek olarak kapasite aşımından kaynaklı birçok ihlal başvurusunun öne çıktığı söylenebilir. Mahpuslar koğuşlarının kalabalık, yatakların birbirlerine yakın mesafede olduğunu, bu yakınlıkta uyumak zorunda kaldıklarını, sosyal mesafe koyamadıklarını, açık hapishanelerde farklı koğuşlarda kalan mahpusların ortak alanlarda ve yemekhanelerde bir araya gelmek zorunda kaldıklarını aktarmışlardır.
Hapishanelerin Genel Durumu ve Hijyen Önlemleri
- Salgın başlangıcında hapishaneler belli aralıklarla ve düzenli şekilde dezenfekte edilirken son dönemde bu sıklığın azaldığı,
- Koridorlara dezenfekte malzemesi koyan hapishanelerin sayısının oldukça az olduğu,
- Bazı hapishanelerin ortak kullanım alanlarının duvarlarına, koridorlara dezenfektan düzeneklerinin eklendiği,
- Bazı kapalı hapishanelerde koğuş pencerelerinin küçük olması sebebiyle yeterince havalandırılamadığı,
- Bazı hapishanelerde havalandırmaların keyfi olarak geç açıldığı ve erken kapatıldığı, havalandırmanın kapatılmasının temiz hava imkanlarını asgariye indirdiği,
- Bazı hapishanelerde infaz koruma memurlarının sosyal mesafe kurallarına uymadan üst araması yaptıkları,
- Bazı hapishanelerin karantina bölümlerinde kalan mahpusların gazete, radyo, TV, kitap, semaver gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmadığı,
- Bazı hapishanelerde mahpusların kurum kantininden ücret ödeyerek aldıkları radyolara el konulduğu, a.m. bandına erişimin engellenmesinin haber alma hakkını asgariye indirdiği,
- Bazı açık hapishanelerde infaz koruma memurları dışında çalışan kişilerin önlemlere uymadığı, mahpusların sağlık durumlarını riske attığı belirtilmiştir.
Mahpusların Hijyeni
- Bazı hapishane idareleri koğuşlara sabun, çamaşır suyu ve dezenfektanı ücretsiz dağıtırken bazı hapishanelerde bu malzemelerin ücretsiz dağıtılmadığı,
- Ücretsiz dağıtılan malzemelerin sınırlı ve ihtiyacı karşılama konusunda yetersiz olduğu,
- Bazı hapishanelerde mahpusların sadece telefon görüşleri sırasında dezenfektana erişebildiği,
- Bazı hapishanelerde telefon görüşmesi yapan mahpuslara maske verildiği, bazı hapishanelerde ise mahpuslar talep etmelerine rağmen telefon görüşmesi sırasında maske kullanamadıkları,
- Bazı hapishanelerin kantinlerinde maske satılmadığı, ücretini ödeyerek maske almak isteyen mahpuslara da bu imkânın sağlanmadığı,
- Bazı hapishanelerde ücretsiz temizlik malzemesinin sağlanmadığı, ücretini ödeyemeyen, maddi durumu iyi olmayan mahpuslara da malzeme sağlanmadığı,
- Birçok hapishanede tuvaletlere temizlik ve hijyen malzemelerinin konulmadığı,
- Banyoların kirli olduğu,
- Lavabo sayısının az olduğu,
- Bazı hapishanelerde suların kirli ve kullanılamaz olduğu; suların sık sık kesildiği, sıcak suyun sınırlı ve belirli zamanlarda verildiği,
- Sıcaklığın yüksek olduğu bölgelerdeki hapishanelerde su kesintilerinin daha büyük sorunlara sebep olduğu,
- Kişisel hijyenin sağlanmasında sorunlar yaşandığı belirtilmiştir.
Beslenme
- Bazı kapalı hapishanelere verilen yemeklerin kısıtlı ve kalitesiz olduğu, hijyenik olmadığı,
- Yemeklerin tüm mahpusların ihtiyacını karşılamada yetersiz olduğu,
- Tüm bu sorunlar sebebiyle hapishanelerde dağıtılan yemekleri yiyemeyen mahpusların beslenme ihtiyaçlarını kantinden karşılamak zorunda bırakıldıkları,
- Kantindeki ürünlerin pahalı ve ürün çeşitliliğinin az olduğu,
- Diyet yemek verilmediği, diyet yemek veren hapishanelerde ise hastalıklar dikkate alınmadan tek tip diyet yemek verildiği,
- Vitamin ve bağışıklık güçlendirici takviyelerin sağlanmadığı belirtilmiştir.
Sağlık hakkına erişim
- Hasta, yaşlı ve risk grubuna giren mahpuslar için önlemler alınmadığı, temizlik malzemesinin dağıtılmadığı, mahpusların önlemlerini kendileri aldığı,
- Bazı hapishanelerde doktorun revire gelmediği veya düzenli gelmediği,
- Mahpuslar revire çıksalar da tüm ilaçlara erişemedikleri ve tahlillerinin yapılmadığı,
- Bazı hapishanelerde hasta mahpuslara ilaçlarının zamanında verilmediği,
- Bazı hapishanelerde mahpusların test taleplerinin karşılanmadığı,
- Birçok hapishanede hastane sevklerinin ve düzenli tedavi görme olanaklarının olmadığı,
- Bazı hapishanelerde sınırlı sayıda hastane sevki yapıldığı,
- Birçok hapishanede diş ünitelerinin hizmet vermediği, hapishanelerdeki diş hekimlerinden hizmet alınamadığı, mahpusların hastane sevkleri yapılamadığı için dişten kaynaklı şikayetlerinin arttığı,
- Revir doktorlarının mahpusların sağlık durumları sebebiyle hastaneye sevk edilmesinin gerekli olduğunu ifade ettikleri hallerde dahi hapishane idarelerinin hastane sevklerini gerçekleştirmediği,
- Kronik hasta mahpusların hastane sevklerinin uzun zamandır yapılmamasının sağlık sorunlarının artmasına neden olduğu ve bunun durumlarını kritik aşamalara getirdiği,
- Birden fazla mahpusun ringlerde taşınmasının bulaş riskini arttırdığı,
- Mahpusların götürüldükleri hastanelerin bulundukları hapishanelerden uzak olması sebebiyle ringlerde kalma sürelerini ve hastalık riskinin arttığı belirtilmiştir.
Karantina Koğuşları
- Hastaneden dönüşte 14 gün boyunca karantinada kalarak virüs kapma riskinin artacağı endişesiyle genel olarak tüm mahpusların hastaneye sevk konusundaki endişelerinin arttığı, hayatlarını tek başına idame ettiremeyen mahpusların da karantinada ihtiyaçlarını nasıl gidereceklerini bilemedikleri için hastaneye sevk olmak istemedikleri,
- Hastaneye gitmek zorunda kalan ağır hasta mahpusların hastaneden döndükten sonra karantinada tutulduğu ve ihtiyaçlarını tek başına karşılayamayan mahpusların birçok problem yaşadıkları,
- Gözlem altında tutulmaları ve tek başına kalamayacaklarına dair doktor raporları bulunan hasta mahpusların, karantina koğuşlarında tek tutulmaya devam edildiği,
- Bazı karantina koğuşunda kalan hasta mahpuslara ilaçlarının verilmediği,
- Bazı hapishanelerde karantina koğuşunda kalan mahpusların bu koğuşlara yeni alınan mahpuslar sebebiyle karantina sürelerinin arttığı, 45 gün boyunca karantina koğuşunda kalmak zorunda olan mahpuslar olduğu,
- Bazı hapishanelerdeki karantina koğuşlarının hijyenik olmadığı ve yeterince havalandırılmadığı,
- Bazı hapishanelerde karantinada tek tutulan mahpusların havalandırmaya çıkarılmadıkları veya havalandırma olmayan alanlarda tutuldukları, bu nedenle karantina koşullarının ağır bir hücre cezası şeklinde uygulandığı,
- Bazı hapishanelerde karantina olarak kullanılan alanların koğuş şeklinde olduğu, mahpusların kalabalık gruplar halinde kaldıkları,
- Bazı hapishanelerdeki karantina koğuşlarının kapasitesinin üstünde mahpus barındırdığı, mahpusların yerde yattığı,
- Bazı hapishanelerin karantina bölümlerinde kalan mahpusların gazete, radyo, TV, kitap, semaver gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmadığı,
- Bazı hapishanelerde Kovid-19 şüphesi veya önlemleri sebebiyle karantinada tutulan mahpusların diğer mahpuslara göre telefon hakları ve açık havaya erişimlerinin sağlanmadığı,
- Bazı ağır hasta mahpusların karantina koşulların olumsuz etkileri sebebiyle sağlık durumlarının daha da kötüleştiği belirtilmiştir.