Kısa adı SIPRI olan Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (Stockholm International Peace Research Institute) tarafından her yıl yayınlanan silahlanma raporu 2019 yılı için yayınlandı. Raporda dikkat çeken en önemli özellik savunma bütçelerinin küresel ölçekte 1988 yılından bu yana en yüksek seviye olan 1917 milyar dolar seviyesine ulaşmış olması. Bir önceki dönemle karşılaştırıldığında %3.6 seviyesinde artan harcamalarda küresel anlamda en büyük harcama yapan ülkeler sırasıyla ABD, Çin, Hindistan, Rusya ve Suudi Arabistan olmuştur. Bu beş ülkenin toplam harcaması dünyadaki harcamanın %62’si seviyesine karşılık gelmektedir.
Raporda Türkiye
ABD’nin 732 milyar dolarla dünyadaki en büyük savunma sanayii bütçesine sahip olduğu listede Türkiye 16. sırada yer almakta. Raporda Türkiye’ye dair askeri harcama verilerinde ise şu bilgiler dikkat çekiyor:
- Son on yılda askeri harcamalar %86 artmıştır.
- 2017-2018 dönemindeki artış %27 olurken,
- 2018-2019 arasındaki yükseliş %5.8 olarak kaydedilmiştir.
ABD ve Çin arasındaki ekonomik rekabet askeri harcama alanında da açıkça görülürken Türkiye de askeri harcamaları en yüksek ülkeler arasında. Gayri Safi Milli Hasıla’nın %2.7’sine karşılık gelen bu harcama yüzdeki Fransa, Almanya veya İngiltere gibi Batılı devletlerin bu alana ayırdıkları oranın üzerinde, sadece Suudi Arabistan, İsrail, ABD, Rusya’nın gerisindedir.
Türkiye’de savunma sanayiinin durumu
Raporda silahlanmaya ayrılan bütçe kavramı aslında çok da açık bir başlık değil. Bu rakama savunma sanayiinde yurt içinde faaliyet gösteren kamu ve özel kurumlarına verilen siparişlerin yanı sıra o ülkenin ilgili devlet ve özel kurumlarının yurtdışından tedarik ettiği ürünlerin giderleri de dahildir. Ancak bu rakamlar asla kesin olarak bilinemez çünkü savunma sanayiindeki bir ürünün sivil alanda da kullanıldığı çok açıktır. Buna rağmen burada ortaya çıkan rakamlar elbette belirli bir eğilimi ortaya koymak için önemlidir. Dünya giderek artan şekilde silahlanmaktadır, Türkiye de kendi ölçeğinde bu yarışa dahil olmuş hiç de yabana atılmayacak bir aktördür.
Beş firma listede
Savunma sanayii sektöründe dünya çapındaki pazardaki %1’e yaklaşan payıyla Türkiye savunma sanayi, Defence News tarafından her yıl benzer şekilde açıklanan Top 100 Savunma firmaları arasına 2019 yılında beş küresel aktör sokmayı başarmıştır:
- Aselsan 1.8 milyar dolar
- TAİ 1.1 milyar dolar
- STM 564 milyon dolar
- BMC 554 milyon dolar
- Roketsan 552 milyon dolar
Bu ana aktörler yerli çözüm ortakları ve kamu kurumlarıyla beraber düşünüldüğünde küresel ölçekte önemli gözükmese de bölgesel anlamda ağırlığı olan, temel silah sistemlerinin imalatında belirli bir seviyeyi aşmış bir sanayiden söz etmek mümkündür.