Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şükri, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) "sorumluluklarını yerine getirmesini" ve Etiyopya'nın Nil Nehri üzerinde devasa hidroelektrik barajı inşa etmesini engellemesini beklediklerini söyledi.
Associated Press'e (AP) konuşan Şükri, Etiyopya yetkililerini iki ülke arasındaki düşmanlığı körüklemekle suçladı.
Etiyopya yönetimi, cuma günkü açıklamasında, barajın deposunu Temmuz ayı itibariyle doldurmaya başlayacaklarını açıklamıştı. Söz konusu barajın nasıl işleyeceğine deposunun nasıl doldurulacağına ilişkin Mısır ve Sudan'la geçen hafta yapılan görüşmeler sonuçsuz kalmıştı.
Mısır, aynı gün, BMGK'ye baraj meselesine müdahale etme çağrısında bulunmuştu.
Adil ve dengeli çözüm çağrısı
Sükri, "BMGK'nin sorumluluğu, uluslararası barış ve güvenliği tehdit eden unsurları tespit etmektir. Etiyopya'nın tek taraflı yaptığı eylemler, buna benzer bir tehdit oluşturuyor" açıklamasında bulundu.
Barajın, Mısır, Sudan ve Etiyopya arasında yıllardır süren anlaşmazlığı kritik bir boyuta taşıyacağı belirtiliyor. Etiyopya, barajda üretilecek elektriğin milyonlarca kişiyi yoksulluktan kurtaracağını savunuyor. Etiyopya yönetimi, Temmuz'da yağmur sezonuyla birlikte baraj havzasının da dolmaya başlamasını hedefliyor.
Öte yandan, su ihtiyacının yüzde 90'dan fazlasını Nil Nehri'nden karşılayan Mısır, barajın bunu hesaba katmadan işletilmesi durumunda yıkıcı etki yaratmasından endişe ediyor. Su tedariği için Nil'e büyük ölçüde bağımlı olan Sudan da iki ülke arasında kalmış durumda.
ABD, bu yılın başında baraja ilişkin ülkeler arasında arabulucuk yapmaya çalışmış, ancak Etiyopya, ABD'yi Mısır'ın tarafında yer almakla suçlayarak imza toplantısına katılmamıştı. ABD Ulusal Güvenlik Konseyi, geçen hafta sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada "Afrika'nın doğusunda 257 milyon insan Etiyopya'nın güçlü liderliği göstermesine bağlı durumda. Bu, baraja ilişkin adil bir anlaşma gerektiriyor" demişti.
Şükri, deponun bir anlaşma yapılmadan doldurulmasının, 2015 görüşmelerinin prensiplerini ihlal edeceğini ve müzakerelerin devamını engelleyeceğini kaydetti. Şükri, "BMGK'den herhangi bir güç kullanmasını beklemiyoruz" diye konuştu.
Mısır, BMGK'ye gönderdiği 3 sayfalık mektupta, Etiyopya'nın "adil ve dengeli çözüm" için görüşmelere yeniden çağrılmasını ve tek taraflı hareket etmekten vazgeçirilmesini talep etmişti. Mektupta, barajın doldurulmasının Mısır için açık bir tehlike oluşturacağı ve uluslararası barış ve güvenlik konusunda uyarıda bulunulmuştu.
Şükri, Mısır hükümetinin Etiyopya'yı askeri müdahaleyle tehdit etmediğini, konuya ilişkin siyasi çözüm istediklerini söyledi. Şükri, Etiyopya'nın kalkınma hedefleri doğrultusunda baraj inşa etme hakkı olduğunu Mısır kamuoyuna ilettiklerini sözlerine ekledi.
Şükri, askeri müdahale tartışmalarına ilişkin, "Mısır altı yılı aşkın bir süredir böyle ihtimallere karşın dolaylı bir referansta dahi bulunmamıştır" açıklamasında bulundu.
Ancak BMGK'nin Etiyopya'yı müzakerelere döndürememesi ve Etiyopya'nın barajı doldurmaya başlaması durumunda kendilerini "icabına bakılması gereken bir durumun içinde" bulacaklarını belirten Şükri, "Böyle bir şeyin yaşanması durumunda, hangi hamlede bulunacağımıza dair sesimizi açık bir şekilde duyuracağız" diye konuştu.
Etiyopya, Sudan ve Mısır arasında anlaşma sağlanamıyor
Afrika ülkeleriyle birlikte ABD ve diğer BMGK üyesi ülkelere seslenen Şükri, bu ülkelere ''her üç ülkenin de çıkarını gözetecek bir anlaşmanın sağlanmasına destek olma'' çağrısında bulundu.
Üç ülke arasındaki görüşmelerde, birden fazla yıl kuraklığın yaşanması durumunda Etiyopya'nın ne kadar su salabileceği ve üç ülkenin gelecekteki olası anlaşmazlıklara ne tür çözümlerle geleceği konusunda uzlaşma sağlanamıyor.
Bu ay, üç ülkenin bakanları, video konferans yoluyla yedi gün süren müzakerelerde bulunmuştu, ancak görüşmeler, geçtiğimiz çarşamba günü anlaşma sağlanamadan sona ermişti. Görüşmeler sonucunda, masaya yeniden dönülmesine ilişkin yeni bir tarih belirlenmemişti.
Etiyopya Dışişleri Bakanı Gedu Andargachew, cuma günü AP'ye yaptığı açıklamada, Temmuz'da yağmur mevsiminin başlamasıyla birlikte barajın faaliyete geçeceğini ve bunun için bir anlaşma yapılmasına gerek olmadığını söylemişti. Andargachew, Mısır'ı "Nehrin Etiyopya sınırları içinde kalan bölümündeki gelişmeleri yönetme ve kontrol etmeye çalışmakla" suçlamıştı.
Şükri, buna karşılık, Etiyopya'nın daha önce sağlanmış anlaşmalardan caydığını savundu. Şükri, "Bir çok olayda esnek ve uyumlu davrandık. Buna benzer siyasi iradeyi Etiyopya'da göremedik" dedi.
Andargachew'in yorumlarını "hayal kırıklığı" olarak yorumlayan Şükri, "bilinçli olarak yaratılan düşmanlığın körüklendiğini" belirtti. Şükri, baraj deposunun doldurulmasının Etiyopya'nın "suyun akışını kontrol etme ve Mısır'a ve Sudan'a giden su miktarını belirleme arzusu olduğunu" gösterdiğini söyledi.
Çarşamba günü sonlanan görüşmelerin ardından açıklama yapan Sudan Sulama Bakanı, ülkesinin ve Mısır'ın baraj anlaşması kapsamında sunduğu su bölüşme önerilerini reddettiğini açıkladı. Mısır, İngiliz sömürgecliği döneminden bu yana, Nil sularında en büyük paya sahip oldu. Nil sularının kaynağının yüzde 85'i Etiyopya'daki Mavi Nil'de bulunuyor.
Şükri, Mısır'ın anlaşma sağlanması konusunda ümtli olduğunu, ancak müzakerelerin "iyi niyetle" gerçekleşmesi gerektiğini söyledi. Şükri, müzakerelerin Etiyopya'nın başka su kaynaklarına sahip olduğu gerçeğini hesaba katarak sürdürülmesi gerektiğini sözlerine ekledi.
