Aralarında Arnavutluk, Belçika, Kanada, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Almanya, Türkiye, İzlanda ve Hollanda gibi NATO üyeleri ile Japonya ve Güney Kore’nin de bulunduğu 20 ülkenin eski liderleri, bütün ülkeleri nükleer silah kullanımı konusunda uyaran bir açık mektup yayımladı. Birleşmiş Milletler’in kuruluşunun 75. yılı vesilesiyle düzenlenen BM Genel Kurulu toplantısında duyurulan mektup, aralarında devlet başkanları, başbakanlar, dışişleri ve savunma bakanları ile iki eski NATO genel sekreterinin olduğu 56 isim tarafından imzalandı.
Liderler, kaza, yanlış hesap ya da kasıt eseri nükleer silah kullanma riskinin arttığına dikkat çekerek, bütün ülkeleri bilim insanlarının, doktorların ve diğer uzmanların uyarılarına kulak vermeye ve çok geç olmadan silahsızlanma için harekete geçmeye çağırdı.
Mektupta, devam eden koronavirüs salgınına atıfta bulunularak, ‘‘bu yıl yaşadığımızdan çok daha büyük bir krizin içine körlemesine dalmamalıyız’’ denildi. Liderler, ‘‘nükleer silah sahibi ülkelerdeki liderlerin savaş yanlısı söylemlerinin ve zayıf muhakemelerinin bütün ülkeleri ve halkları etkileyecek bir felakete yol açabileceğini öngörmek zor değil’’ ifadesini kullanırken, nükleer silahların güvenliği arttırdığı düşüncesinin tehlikeli ve yanlış olduğunu savundular.
Antlaşmanın yürürlüğe girmesi için 6 ülkenin onayı gerekiyor
Nükleer Silahların Tamamen Ortadan Kaldırılması için Uluslararası Kampanya’nın koordinasyonuyla yayımlanan mektubun, üç yıl önce hazırlanan ve BM üyelerinin imza onayına sunulan Nükleer Silahların Yasaklanması Antlaşması’nı desteklemeye yönelik en yüksek profilli girişimlerden biri olduğu belirtildi.
Nükleer silah sahibi güçler olan Britanya, Fransa, Hindistan, İsrail, Çin, Kuzey Kore, Pakistan, Rusya ve ABD, antlaşmanın 2017 yılında sonuçlanan müzakerelerini boykot etmiş ve antlaşmayı hiçbir zaman imzalamayacaklarını açıklamıştı. 122 ülkenin katıldığı müzakerelerin sonucunda hazırlanan antlaşma bugüne kadar 84 ülke tarafından imzalanırken, 44 ülke tarafından da onaylandı. 50. ülkenin onaylamasından 90 gün sonra yürürlüğe girecek olan anlaşmanın önümüzdeki günlerde iki ülke tarafından daha onaylanması bekleniyor.
Antlaşmaya göre, her türlü nükleer silahın kullanımı, kullanma tehdidi, denenmesi, geliştirilmesi, üretimi, mülkiyeti, transferi ve başka bir ülkede konuşlandırılması yasaklanacak. Antlaşma, taraf olacak nükleer silah sahibi ülkeler için de, stokların imha edilmesi süreci için bir çerçeve sunuyor.
Açık mektubu imzalayan liderlerin tümü antlaşmaya taraf olmayı reddeden ülkelerin eski siyasetçilerinden oluşuyor. Bu ülkelerden Belçika, Almanya, İtalya, Hollanda ve Türkiye’nin topraklarına ABD’ye ait nükleer silahların yerleştirilmesine izin verdikleri ve antlaşmayı imzalamaları halinde bu silahları göndermek zorunda kalacakları belirtiliyor.
Mektubun imzacıları arasında Türkiye'nin eski Milli Savunma Bakanı Hikmet Sami Türk de yer alıyor.