Dev silah şirketinden İsrail’e örtülü destek

ABD ve Avrupalı çok sayıda silah şirketi İsrail’e destek veriyor. Ancak bunlardan belki en bilinmeyeni daha çok sivil havacılık alanındaki faaliyetleriyle tanınan dev Boeing firması.

Ogün Eratalay

Gazze Şeridinde Filistin halkına soykırıma girişen Netanyahu iktidarı katliamını sürdürüyor. İsrail Ordusunun verdiği yüksek kayıplara ve dünya emekçi kamuoyunun yoğun tepkisine rağmen vahşet devam ediyor. Emperyalist devletlerin İsrail’e verdikleri örtük destek sayesinde insanlık suçuna devam edebilen Netanyahu iktidarının faaliyetlerini mümkün kılan ise ona koşulsuz destek veren silah şirketleri. Çok uzun bir liste olan bu işbirlikçilerden bugün sadece birisine değineceğiz. Bu firma özellikle sivil havacılık alanında “saygın” bir isme sahip: Boeing.

Boeing Defence

Boeing Defence olarak faaliyet gösteren silah şirketi 1939 yılında Arlington, Virginia’da kuruldu. Bugün 20 bine yaklaşan çalışanıyla dünyadaki en büyük üçüncü silah şirketi olan firma 2023 yılında 25 milyar dolar seviyesinde ciroya sahipti. 2000’li yıllarda Hughes firmasını yutarak helikopter alanına giren firma, sonrasında McDonnel Douglas’ın McDonnell kısmını bünyesine katmıştı. Havacılık alanında gerçekleştirdiği genişlemeyle bombardıman uçaklarından insansız yakıt tankerlerine, erken haber alma uçaklarından ağır yük helikopterlerine, seyir füzelerinden mekik fırlatma füzelerine varıncaya kadar geniş bir yelpazede faaliyet göstermektedir. 

Şirketin envanterindeki çok sayıda silah ABD Hükümetinin de onayıyla İsrail Ordusuna satılmakta, kimi özgün örneklerde İsrail Ordusunun özel istekleri ortak üretimle karşılanmaktadır. Boeing ile İsrail arasındaki bu ilişki aslına bakılırsa şirket tarafından gizlenmemekte tam tersine bir övünç olarak kamuoyuna açıklanmaktadır. Şirketin kamuya açık kaynaklardan alınan bilgilerde işbirliğinin derinliği görülebilir.

Boeing-İsrail işbirliği

Buna göre İsrail ile 75 yılı aşkın süredir işbirliği yapmakla övünen Boeing, ilk savaş uçağını 1948 yılında teslim ettiğini belirtiyor. Dolayısıyla Filistinlilerle savaşarak kurulan İsrail Devleti daha ilk andan itibaren emperyalist ABD’nin önde gelen silah şirketinin desteğini almış. İsrail Ordusunda 9 farklı “ürünün” kullanıldığı yazılan belgede ayrıca işbirliğinin ekonomik boyutu da gözler önüne serilmiş.

Günümüzde sivil havacılık sektöründe bilinen Boeing, İsrail Ordusuna McDonnell Douglas F-15 Eagle savaş uçağı, AH-64D Apache Longbow taarruz helikopteri sağlamaktadır. Bunun dışında bu ülke ordusuna çok çeşitli silah, mühimmat, elektronik harp ekipman ve donanımı sağlanmakta, derinlikli işbirliği sayesinde Gazze’de gerçekleştirilen katliamda kullanıldığını bile bile silah tedariki artarak devam etmektedir.

10 Ekim 2023 tarihli Seattle Times gazetesinde Boeing’in İsrail’e tedarik ettiği bomba haberi

Boeing’in kirli geçmişi

Hatırlanacağı gibi Boeing piyasaya yeni sürdüğü 737 Max uçaklarındaki teknik hata nedeniyle uçaklarında kaza kırım yaşamıştı. 2018 ve 2019 yılında yaşanan iki katliam neticesinde toplamda 346 yolcu ve mürettebat ölmüştü. Sonrasında uçakları uzun süre uçuş izni alamayan, soruşturma sonrasında hataların bilinip bunların örtbas edildiği öğrenildiğinde şirkete yüklü miktarda ceza kesilmişti. İnsan hayatına önem vermeyen şirketin çıkarı için neler yapabileceği hakkında fikir edinebileceğimiz olay ise sonradan yaşandı. Şirket aleyhine sürmekte olan davalarda şahitlik yapmaya hazırlanan eski kalite çalışanı John Barnett’in mahkemede tanıklık yapmadan az önce 9 Mart 2024 günü şüpheli şekilde ölü bulundu. Barnett, kalite kontrolleri sonrasında uygunsuz olarak ayrılan parçaların maliyetleri düşürmek adına sonradan yeniden kullanıldığını ortaya çıkartmış, şirketin kalite kontrol süreçlerini umursamadığını ifşa etmişti.

1985-2017 arasında Boeing’de Kalite Müdürü olarak görev yapan Barnett