Brezilya’da Bolsonaro destekçileri tarafından düzenlenen gösterilerde Kongre’nin ve Yüksek Mahkeme’nin kapatılması ve askerî darbe talepleri ön plana çıkarken, Reuters’a konuşan üç emekli general, ülkede askerî müdahale riskinin bulunmadığını savundu. Generaller, 1986 yılında emre itaatsizlik nedeniyle disiplin cezası alan eski yüzbaşı Bolsonaro’nun orduyu siyasallaştırma çabalarının kaygı verici olduğunu ileri sürdü.
İktisadi kriz ve Covid-19 salgını nedeniyle yoğun eleştirilerin hedefi olan Bolsonaro hakkında Kongre’nin gündemine gelen otuzdan fazla görevden alma dosyası ve Yüksek Mahkeme’nin yürüttüğü bir görevi suiistimal soruşturması bulunuyor. Salgın karşındaki umursamaz tutumu ve polis teşkilatına yönelik müdahaleleri nedeniyle kendisini iktidara taşıyan sağcı Brezilya İçin İttifak partisindeki önemli isimlerin desteğini yitiren Bolsonaro, 2018 seçimlerinin iptali ile sonuçlanabilecek bir soruşturma ile de karşı karşıya. Brezilya Yüksek Mahkemesi’nin 2018’de Bolsonaro’nun seçilmesinde büyük rol oynayan bir sosyal medya ağına yönelik başlattığı yalan haber yayma ve tehdit soruşturmasının tamamlanması halinde, Yüksek Seçim Kurulu’nun seçimleri geçersiz sayabileceği belirtiliyor. Bolsonaro açıklamalarında anayasayı savunacağını söylese de oğulları da dahil olmak üzere yakın çevresi ve destekçileri Kongre’nin ve Yüksek Mahkeme’nin kapatılması talebini dile getirmeyi sürdürüyor.
Emekli generaller: Ordu müdahale etmez
Geçtiğimiz yıl Bolsonaro’nun oğulları ile anlaşmazlık yaşayana kadar Bakanlar Kurulunda da görev yapan emekli General Carlos dos Santos Cruz, Reuters’a verdiği demeçte ‘‘silahlı kuvvetleri devlet organları, yetkililer ve siyasi çıkarlar arasındaki bir ihtilafın ortasına sürme fikri bütünüyle yersizdir’’ yorumunda bulunarak, bunun silahlı kuvvetlere saygı duyulmamasının bir göstergesi olduğunu söyledi.
2018 yılında Bolsonaro’nun partisinden Kongre’ye seçilen emekli General Roberto Peternelli ise, ordunun Kongre’nin ve Yüksek Mahkeme’nin kapatılmasına yönelik bir başkanlık emrine itaat ermeyeceğini savundu. Emekliye ayrılmadan önce Brezilya’nın helikopter filosunun komutanlığını üstlenen Peternelli ‘‘silahlı kuvvetler anayasaya saygı duyuyor ve bu tür bir emir anayasaya aykırı ve hukuksuz olacaktır’’ diye konuştu. Emekli General Paulo Chagas ise, Bolsonaro’nun Kongre’yi ya da Yüksek Mahkeme’yi kapatma gücünden yoksun olduğunu ve buna kalkışması halinde meşruiyetini yitireceğini ileri sürdü. Bolsonaro’nun ülkeyi yönetebilecek en iyi isim olduğuna inanmayı sürdürdüğünü belirten Chagas, askerî ve siyasi alanlar arasındaki mesafenin korunması için muvazzaf subayların hükümete bağlı makamlarda görev almayı reddetmeleri ya da emekliye ayrılmaları gerektiğini belirtti.
Bolsonaro’nun kabinesinin üçte ikisi muvazzaf ya da emekli askerlerden oluşuyor. Başkanın en yakın danışmanları arasında iki muvazzaf general bulunurken, Başkan Yardımcılığı görevini ise emekli General Hamilton Mourao yürütüyor. Bolsonaro hükümetine bağlı makamlarda görev yapan asker sayısının 3 bini geçtiği ifade ediliyor.
‘Bolsonaro blöf yapıyor’
Reuters’un konuyla ilgili sorularını yanıtlayan Brasilia Üniversitesi’nde görevli Paulo Kramer ise, Bakanlar Kurulu’nda görev alan, güvenlik danışmanı Augusto Heleno gibi generallerin 1964 darbesinin silahlı kuvvetlerin itibarına verdiği zararı bildiklerini ileri sürerek, ‘‘Mourao ve Heleno gibi isimlerden oluşan bu kuşak darbe girişimlerine karşılı aşılıdır. Başkan ve oğulları darbe tehditlerinde bulunduğunda kendilerini rahatsız hissederler’’ diye konuştu.
Rio de Janerio Devlet Üniversitesi’nden Christain Lynch ise ‘‘Yüksek Mahkeme Bolsonaro’nun blöfünü gördü. Elinde darbe kartı yok. Şimdiye kadar hep blöf yapıyordu’’ yorumunda bulundu.