Bugün İller Bankası’nın kuruluş yıldönümü.
Kurtuluş Savaşı sonrası kasabaların ve kentlerin yeniden imar ve inşaası için Mustafa Kemal Atatürk’ün emriyle kurulmuştu.
Adı bankaydı ama bankacılık faaliyeti için kurulmamıştı. Uzman kadrosuyla belediyelere proje ve finansman desteği sunacaktı.
Ancak AKP iktidarında birçok cumhuriyet kurumu gibi İller Bankası da tamamen yeni dönemin "ruhuna" uygun bir kurum haline getirildi.
Desteklenen belediyelerin neredeyse tamamı AKP'li...
Eski Sayıştay Denetçisi olan soL yazarı Kadir Sev, İller Bankası’nın 2011 yılında değiştirilen yapısına ilişkin yaptığı değerlendirmede, AKP döneminde kayırmacılığın doruğuna ulaştığını, İLBANK Yasası’nın, 2011 yılında Meclis’teki görüşmeleri sırasında, 2010 yılında desteklenen 53 Belediye’nin 49’unun AKP’li olduğunun belirtildiğini hatırlatacaktı.
Yağmaya uygun hale getirildi
Kayırmacılıkla yetinilmediğine işaret eden Sev, “Yağmanın çok daha organize bir ortamda yürütülebilmesi amacıyla, 2011 yılında bir yasa çıkarıp, İller Bankası’nı piyasa ve bankacılık kurallarına göre çalışan gerçek bir bankaya dönüştürdüler” derken, İLBANK’ın kâr amacıyla bina projelerine girmesinin sağlandığını hatırlattı.
İller Bankası’nın bu adımla adeta TOKİ’nin kardeşi kılındığını belirten Sev, AKP’nin kuruma kent yağmasında verdiği yeni role işaret edecekti.
O tarihten bu yana birçok projede yer alan İller Bankası, artık yıllar önce kurulma amacının oldukça dışında, yeni bir rolle hareket ediyor.
Sembolik adım: Tarihi yapı yıkıldı, cami bahçesi yapıldı
Bankanın yeni rolüne geçiş sürecinde yaşanan en sembolik adım ise Başkent Ankara’da atılmış, İller Bankası’nın tarihi binası Melih Gökçek tarafından yıktırılarak, yapılan yeni caminin bahçesi genişletilmişti.
Binanın yıkılma sürecine karşı birçok eyleme imza atan Ankara Mimarlar Odası Başkanı Tezcan Karakuş Candan, “Birçok kentin planı bu binada yapıldı. Bu bina modern mimarlık açısından Türkiye’de 20. sıradadır. En önemli eserlerden birisidir. Mimarı Seyfi Arkan’dır. Sözün bittiği, tuzun koktuğu yerdeyiz. Bir gece vakti tescilli kültür varlığı Atatürk’ün Marmara Köşkü, Havagazı Fabrikası, Kumrular İkamet Sitesi, Etibank binası ve Su Süzgeci yıkıldı” demişti, bu bina da benzer bir sonla yıkılmış, binanın enkazı üzerinde Gökçek tarafından poz verilmişti.
En borçlu belediyeler AKP’liler…
Neredeyse sadece AKP’li belediyeleri finanse etmekle görevlendirilen İller Bankası’na belediyelerin mevcut borcu giderek büyüyor.
2018 yılında açıklanan bir listeye göre, bankaya en yüksek borcu bulunan 5 belediye de AKP’li belediyelerdi.
Bursa 1 milyar 73 milyon lira ile birinci, Gaziantep 821 milyon lira ile ikinci, Sakarya 805 milyon lira ile üçüncü, Konya 699 milyon lira dördüncü ve Antalya 614 milyon lira ile beşinci sırada yer almıştı.
Çevre Bakanı için İller Bankası tesisinde 10 milyonluk konuk evi
Mimarlar Odası Ankara Şubesi, İller Bankası Macunköy Tesisleri’nde Çevre Şehircilik Bakanı Murat Kurum için 10 milyonluk, ithal malzemelerin kullanıldığı özel bir konuk evi yapıldığını açıkladı.
Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan, projeye “Bu bir israf projesidir. Yık yap yaklaşımı ile kamusal alanları, halka açık kullanılan tesisleri kendilerine kapatıyorlar. İnsanlar bu kadar yoksulluk içindeyken, vicdanen nasıl rahat olabiliyorlar? İsraf politikaları özel konuk evi uygulamaları bakanlara da sirayet etti. İsrafın başı yönetenlerin kendisidir. Değil 10 milyonun bir liranın bile çok kıymetli olduğu süreçte bakan halka açık tesislere konuk evi yaptırıyor, bu israfı kamuoyunun takdirine sunuyoruz” sözleriyle tepki gösterdi.
Kısacası kurum artık gelinen noktada, 1933 yılındaki kuruluşundaki amaçların tamamen dışında, kentlerin imarı ve inşası için değil, yeni rant alanları, yeni yıkımlar ve yandaş belediye ve projelerin finansörü haline getirilmiş durumda.