Her depremde akıllara gelen, gündem olan deprem vergisi aslında bir galatı meşhur.

Deprem Vergisi aslında hiç olmadı. Depremin hemen ardından dönemin iktidarının fırsatçılığıyla bir yıl süreli olarak çıkarılan Özel İletişim Vergisi 2002 yılına kadar uzatılmış, AKP dönemindeyse kalıcılaştırılmıştı.

Vergiyi ihdas eden kanun aslında toplanacak gelirlerin deprem yardımları için kullanılacağını da öngörmüyordu.

soL'da 9 Şubat 2020 tarihinde yayımlanan bir haber yorum yazısında bu konuya değinmiş, esasen bütçe gelirlerinin belirli giderlere ayrılmasının bütçenin temel ilkelerine de aykırı olduğunu hatırlatılmıştı.

Haberde ilgili bölüm şöyleydi:

Önce teklifin gerekçesindeki bir yanlışın düzeltilmesi gerekiyor: Deprem vergisi hiç olmadı…

Marmara depremlerinin hemen ardından deprem yaralarının sarılabilmesi amacıyla ek kaynak arayışına girişilmişti. Bu amaçla 26 Kasım 1999 tarihinde TBMM’de 4481 sayılı bir yasa çıkarıldı. Yasanın adı şöyleydi; “Tarihlerinde Marmara Bölgesi ve Civarında Meydana Gelen Depremin Yol Açtığı Ekonomik Kayıpları Gidermek Amacıyla Bazı Mükellefiyetler İhdası ve Bazı Vergi Kanunlarında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”

Belli gelirlerin özgülenmiş giderlere ayrılması bütçenin temel ilkelerine aykırıdır. Çıkarılan yasada toplanan paraların depremde kullanılması öngörülmemişti. Bu nedenle de bütçe ilkelerine aykırılıktan söz edilemezdi. Nitekim bu gelirler de o tarihte yürürlükte olan 1050 sayılı Genel Muhasebe Yasası ve harcamaya ilişkin yasalar çerçevesinde harcandı.

Yasanın adında deprem sözcüğü de geçtiği için 21 yıldır deprem vergisi olarak adlandırılıyor. Üstelik sözünü ettiğimiz yasa da yok artık, yürürlükte değil. Bir yıl süreli çıkarılmıştı. 4605 sayılı yasayla değiştirilerek 2002’ye değin uzatıldı; AKP döneminde 5035 sayılı yasayla sürekli hale getirildi.

Özel İletişim Vergisi'nin deprem için çıkarıldığını söylemek ve hesabının ayrıca verilmesini istemek bütçe ilkeleriyle bağdaşmaz. Çünkü bu para ayrı bir havuzda toplanmamıştır ve yasada da yalnızca deprem için kullanılacağına ilişkin bir düzenleme yer almamaktadır.

Asıl soru Özel İletişim Vergisi ile toplanan 67 milyar liranın nerelere harcandığı değil; bütçe kaynaklarının deprem olgusuna ne denli öncelik verilerek kullanıldığının sorgulanması olmalıdır.