Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) tarafından Pazartesi günü açıklanan rapora göre, toplam kürsel askeri harcamalar 2019 yılında 1 tirilyon 917 milyar dolara yükseldi. Bu 2018 yılına kıyasla yüzde 3,6’lık bir artış anlamına gelirken, 2010’dan bu yana yaşanan en büyük yıllık artışa tekabül ediyor. 2019 yılında toplam askeri harcamaların yüzde 62’sini gerçekleştiren ilk beş ülke Amerika Birleşik Devletleri, Çin, Hindistan, Rusya ve Suudi Arabistan oldu. 2019 yılında ilk kez iki Asya devleti en fazla askeri harcama yapan ilk üç ülke arasında yer aldı.
2019 yılında yapılan küresel askerî harcamalar küresel gayr-ı safi yurtiçi hasılanın yüzde 2,2’sine tekabül ederken, kişi başına yaklaşık 249 dolara ulaştı. SIPRI Araştırmacısı Dr. Nan Tian, küresel askeri harcamaların 2019 yılında 2010’dakinden yüzde 7,2 daha yüksek olduğunu söyledi. Bunun askeri harcamaların son yıllarda artış eğilimine girdiği anlamına geldiğini belirten Tian, ‘‘bu 2008 küresel finans krizinden bu yana kaydedilen en yüksek harcama düzeyi ve muhtemelen bir zirveyi temsil ediyor’’ yorumunu yaptı.
Askeri harcamalardaki artışı Birleşik Devletler sürüklüyor
ABD tarafından gerçekleştirilen askeri harcamalar 2019 yılında yüzde 5,3’lük bir artış kaydederek 732 milyar dolara çıktı. Bu sayı, küresel askeri harcamaların yüzde 38’ine denk düşüyor. 2019 yılında ABD’nin askeri harcamasındaki artış, Almanya’nın o yıl yaptığı bütün askeri harcamalara eşit. SIPRI’de kıdemli araştırmacı olarak görev yapan Pieter D. Wezeman, ‘‘ABD’nin askeri harcamalarında son dönemde gerçekleşen artışın büyük oranda büyük güçler arasında yeniden rekabete dönüldüğü algısının bir sonucu olduğunu’’ belirtiyor.
Asya’da jeopolitik rekabet kızışıyor
SIPRI tarafından yayımlanan verilere göre Çin ve Hindistan sırasıyla en çok askeri harcama yapan ikinci ve üçüncü ülkeler oldu. Çin’in askeri harcamaları yüzde 5,1’lik bir artışla 261 milyar dolara ulaşırken, Hindistan bir önceki yıla göre yüzde 6,8 artışla 71,1 milyar dolarlık harcama yaptı. Bu ülkeleri Japonya, Güney Kore ve Avustralya takip ediyor. İlk defa iki Asya ülkesinin ilk üç sıraya girdiğine dikkat çekilerek, bu gelişmenin Asya’da Pakistan, Çin ve Hindistan arasında giderek şiddetlenen jeopolitik rekabetin bir sonucu olduğu belirtiliyor.
Avrupa’da birincilik Almanya’da
Fransa, Almanya ve İngiltere ise en çok askeri harcama yapan altıncı, yedinci ve sekizinci ülkeler oldu. Almanya’nın askeri harcamaları ise yüzde 10’luk bir artışla 49,3 milyar dolara ulaştı. Fransa ve İngiltere’nin harcamalarının görece istikrar gösterdiği belirtilirken Orta Avrupa’daki NATO üyesi ülkelerin harcamalarında yaşanan çarpıcı artışlar dikkat çekiyor. Bulgaristan’da yaşanan artış yüzde 127 gibi rekor bir seviyeye ulaşırken NATO üyesi 29 ülkenin toplan askeri harcaması 1 triyon 25 milyar dolar oldu. Buna karşı listenin dördüncü sırasında yer alan Rusya ise 2019 yılında toplam 65,1 milyar dolarlık askeri harcama yaptı.
Orta Doğu’ya ilişkin veriler eksik
Suudi Arabistan 61,9 milyar dolarlık harcamayla beşinci sırada yer alırken, SIPRI Yemen, Suriye, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden veri gelmemesi nedeniyle Ortadoğu’ya ilişkin genel bir değerlendirme yapılamadığını açıkladı. İran’sa ekonomisinin ABD’nin uygulamaya koyduğu yeni yaptırımlardan zarar görmesi nedeniyle bir önceki yıla göre yüzde 15 daha az askeri harcama yaptı.
Türkiye’nin 2010-2019 döneminde yaptığı askeri harcama ise yüzde 86 artarak 20,3 milyar dolara erişti. Türkiye’nin harcamalarında 2019 yılında yaşanan artış yüzde 5,8 olurken, bir önceki yıl aynı oran yüzde 27 idi.