Dijital ortamlarda metin hazırlayanlar bilir, şöyle bir dosyalama yöntemi var: Çalışılan metnin üzerinden birkaç kez geçiyorsanız, son değişiklik yapılan sürümü kapatıp kaydederken dosya adının başına ya da sonuna son ibaresi eklenir,  “XX-son.doc”.

Arada bir iki ek gelir, adlandırma bir kez daha değişir: “XX-en son.doc”. Fakat o metin illaki bir daha düzelir, e ne yapalım o zaman da: “XX-en son son.doc”. Metnin tüm içeriksel ve zamansal referansı kaybolur, zaten üzerinden daha bir hafta geçmeden metnin kendisi de dosyalar arasında gerçekten kaybolur. Ne yazık ki pek de yaygın kullanılan bir yöntemdir. Hiç iyi değildir…

Son üç yıldır benzer durumu yeni ekonomi programları bakımından izliyoruz.

İlk yeni 2018 Eylülünde geldi: Yeni Ekonomi Programı 2019-2021: Dengeleme-Disiplin-Değişim;

2019’da “son yeni” açıklandı: Yeni Ekonomi Programı 2020-2022: Dengeleme-Disiplin-Değişim;

Ve nihayet bu hafta “en son yeni”ye kavuştuk: Yeni Ekonomi Programı 2021-2023: Yeni Dengeleme-Yeni normal-Yeni ekonomi. “Yeni” vurgusuna dikkatinizi çekerim “burası çok önemli”!

Seneye bu zamanlar için kimselere söz vermeyin, “en son son” yeniyi birlikte izleyelim.

Diğer yeniler gibi bu “en son yeni” programda da aslında yeni bir şey yok, dahası yine eskileri gibi ne denge var, ne değişim ne de normal. Üstelik bu sefer disiplin de kalmamış!..

Salı günü açıklanan YEP üzerine soL gazetesinde iki gündür detaylı yazıldı. Özetle dendi ki, program kendinden öncekilerle aynı doğrultuda hazırlanmış, sadece zorunlu olarak güncel durum eklenmiş ve Kovid krizi müdahalesi olarak, sermayeye kaynak aktarmak ve önünü açmak yönünde bir dizi strateji sıralanıyor.

Benim niyetim yazılanları tekrar etmek değil, bu YEP’in nereden çıktığını kurcalamak.

Program hazırlamak kimin işi?

Hazırlama kısmını bilemesek de son üç yıldır anladık ki üçer yıllık ekonomi programlarını açıklamak Berat Bakanın kişisel işi olmuş, o açık.

2018’de göreve geldiğinde, ilk YEP’ini açıkladığı günü, öncesini ve sonrasını hatırlayalım. Haber bültenleri haftalarca “Son Dakika”larla, yeni ekonomi programı gelecek, geliyor, geldi diye yayınlar yapmıştı.

Sonra tüm Türkiye “en son son” teknoloji ürünü sunum teknikleriyle gerçekleşen Berat Albayrak gösterisini ilgi ve şaşkınlıkla izlemiş, günlerce bu gösterinin kesitleri yayınlanmıştı. Konunun “çok önemli” , en “çok önemli” ve en en “çok önemli” kısımlarını iyice öğrenmiştik. Bakan Bey vurgu kullanmayı seviyor.

Ancak kabinenin işine karışmak gibi olacak ama, bu işbölümünde ve bu programların kamuoyuna açıklanma biçiminde tuhaflık var.

Yeni Ekonomi Programı diye açıklanan belgeler aslında bildiğimiz üç yıllık Orta Vadeli Programlara verilen ön ad. Yani aslında bu YEP’ler, beş yıllık Kalkınma Planlarından türeyen programların devamı.

2018 öncesi Orta Vadeli Programlar, Kalkınma Planları ve ona bağlı diğer tüm programlar gibi, Devlet Planlama Teşkilatı-DPT1 ortadan kaldırılarak yerine oluşturulan 2011 doğumlu Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanıyordu.

2018 sonrasında Cumhurbaşkanlığı kabinesinde bu iş Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığına verilmiş görünüyor.

Görünüyor diyorum, nitekim Resmi Gazetede (RG) “Orta Vadeli Program” adıyla ve bu iki kurumun birlikte hazırladığı belge olarak yayınlanan YEP’ler nedense sadece Berat Albayrak projeleri gibi sunuluyor.

Strateji ve Bütçe Başkanlığının sitesine bir bakın, teşkilat şemalı, bilgi belge arşivli, gösterge izleyen yayınlayan falan bir devlet örgütü. Bu yazıyı hazırlarken, belgelere referans bulayım diye girdim siteye. Gelmiş geçmiş tüm programları yerli yerinde buldum. Ama ana sayfada daha henüz 29 Eylül’de RG’de yayınlanan ve şaşalı toplantıyla açıklanan YEP’e dair güncel haber ya da duyuru bulamadım. Onun yerine, 2021-2023 Orta Vadeli Programı olarak ve YEP ön adıyla, sessiz sedasız sitedeki ilgili sayfaya belge olarak yerleştirilmiş öyle duruyor.

Diğer tarafta Berat Albayrak vesikalığı ile bizleri karşılayan Hazine ve Maliye Bakanlığı sitesi, İngilizce Türkçe turkuvaz kitapçık linkleri, basın toplantısı fotoğrafları, videolarıyla pırıl pırıl sunmuş en son yeni YEP’ini.

Neyse, işlerine karışmayalım, kim nasıl yayınlarsa yayınlasın...

Dümen tutturma meselesi

Sonuçta anladık ki bir stratejik belge olarak YEP, aslında farklı konjonktürde farklı yöntem ve biçimlerle olsa da, DPT döneminden beri varolan, Beş Yıllık Kalkınma Planları ve ondan türeyen üç yıllık Orta Vadeli Programlar sürekliliğinin bir çeşit devamı.

Ancak belge olarak devamı olmasından daha önemlisi, AKP’nin elinde stres topu olmuş bu plan program oyununun kapsam ve içerik olarak da sürekliliğinin belgesi oluşu.

Örneğin, şu en son yeni YEP’in sıraladığı başlıkların tümünün ana hattını geçen yıl “100. Yıl Türkiye Planı” başlığıyla onaylanan On Birinci Kalkınma Planında birebir görebilirsiniz. Sermaye öncelikli düzenlemeleri, esnek çalışma ve çalıştırma yöntemlerini, bu yönde yatırım ve finansman rotalarını. Bu ana hattı da onbirincinin onuncudan devraldığını söylememe gerek yok sanırım.

Yani aslında gemi dümeninde ilerliyor, deniz kabarıp hava patladıkça rota güncellenip, yelken ayarları tutturuluyor.

İyi tanıyoruz bu gemiyi de, armatörü de, kaptanı da, mürettebatı da.

Ancak elbet birgün o geminin sahipleri de kaptanı da değişecek. O gün rota “yeni” dendiğinde gerçekten yeni olacak. Son kez yeni. Yanına da tarih atılıp dosya kapanacak.

 Ve işte orası da ancak o zaman  “çok önemli” olacak. Çok önemli...

• 1. Bu vesileyle, Devlet Planlama Teşkilatının önümüzdeki Pazartesi, 5 Ekimde 60. yılını tamamlayacağını da hatırlamış olalım.