Bir toplumu tanımanın en iyi yollarından biri, müziklerini dinlemektir. Sadece şarkılarını dinleyerek o topluma dair çeşitli sonuçlar çıkarabilirsiniz. Bir toplumun repertuarında baskın olan ağıtlarsa, baskı, zulüm ve acının o toplumun tarihinde önemli bir yer tuttuğunu anlayabilirsiniz örneğin. Ağıtlar, en insani duygularımıza dokunur ve önüne serilen trajediyle yüz yüze geldiğinde donakalır insan. Ağıttaki isyan bu dünyaya ait değildir. Hesap sormak bu dünyanın değil, öte dünyanın ve tanrının işidir. Ağıtlar çaresizliğin müzikal dışa vurumudur genellikle. Umutsuzluğun ve boyun eğişin müzikleridir, ağıtlar.
Pek çok trajedi yaşadı insanlık bugüne kadar. Ne var ki, insanlığın bu trajedileri yaratan faillere verdiği yanıt her zaman aynı olmadı. Tarih büyük başkaldırılara, görkemli direnişlere ve insanlığın çeşitli dönemlerde yükselişine sahne oldu. Ağıtlar dışında ve en az onlar kadar etkili müzikler de üretti insanlık; ne denli büyük ve güçlü olduğunu herkes görsün; dünyanın çeşitli yerlerinde ayakları üzerinde doğrulma mücadelesi verenler, hep bir ağızdan söylesin ve bu şarkılar onlara güç versin diye...
İkinci Dünya Savaşı’nda Nazilerin vahşice saldırısına uğrayan ve on milyonlarca yurttaşını kaybedip yaşanan trajedi karşısında boyun eğmeyen insanların ülkesiydi, Sovyetler Birliği. Bugün, Sovyetler Birliği’nin faşizmi yendiği büyük zaferin yıldönümünde, büyük insanlığın kazandığı bu zafer için bestelenmiş müziklerden oluşan bir seçki hazırladık sizlere.
“Büyük Yurtsever Savaş için bestelenmiş Sovyet müzikleri” denince ilk akla gelen müziklerden biri kuşkusuz “Kutsal Savaş”... Faşizm, 22 Haziran 1941’de üç milyonluk bir orduyla Sovyetler Birliği’ne saldırdığı günün hemen ertesinde Stalin, Kızıl Ordu Korosu’nun şefi Aleksandr Aleksandrov’dan Sovyet halkının faşizme karşı ayağa kalkışını simgeleyen bir şarkı istedi. Lebedev Kumaç, 24 Haziran’da sözleri yazmış ve 25 Haziran günü “Kutsal Savaş”ın bestesi tamamlanmıştı. Bu şarkı ilk kez 26 Haziran’da Moskova’daki Byelarus Tren Garı'nda cepheye giden askerleri uğurlarken söylendi. Kutsal Savaş adlı bu marş, faşizme, “Sana boyun eğmiyorum! Emin adımlarla geliyorum ve seni yeneceğim” diyordu.
Anayurt Savunması'nda kadın-erkek tüm Sovyet halkı sorumluluk üstlendi. Smuglyanka-Moldovanka/Moldovalı Esmer Kız adlı şarkı, bu savaşta faşizme boyun eğmeyen Sovyet Partizanları için söylendi. Sözleri 1940 yılında Yakov Shvedov tarafından yazılan bu şarkı, savaş henüz başlamadan Anatoliy Grigorevich Novikov tarafından bir süitin parçası olarak, Moldova halk türküsü formunda bestelendi. Ne var ki eser, bu ilk tasarımı içinde hiç seslendirilmedi ve savaşın başlamasının ardından özgün bir şarkıya dönüştü. Komşu bahçede gördüğü Moldovalı esmer bir kızı baştan çıkarmaya çalışan gencin, partizan olan bu güzel kız tarafından nasıl partizan olmaya ikna edildiğini anlatan bu şarkı büyük bir yaygınlık kazandı.
Tüm dünyada en çok bilinen Sovyet şarkılarından biri de kuşkusuz Katyusha... 1938 yılında Matvey Blanter tarafından bestelenen ve Mikhail Isakovsky’in sözlerini yazdığı bu şarkı, Katyusha adlı bir kadını anlatır. Savaşla birlikte cephedeki askerler arasında son derece popüler bir şarkıya dönüşen Katyusha, Kızıl Ordu tarafından kullanılan BM-8, BM-13 ve BM-31 roket sistemlerinin gayriresmî adı olmuştur.
Savaş günlerinde bestelenen aşk şarkılarından biri olan “Karanlık Gece”, Nikita Bagoslovsky tarafından bestelendi. Sözleri Vladimir Agatov tarafından yazılan bu şarkı, ilk kez Leonid Lukov’un 1943 yılında çektiği “İki Asker” adlı filmin müziği olarak Mark Bernes tarafından seslendirildi.
"Sana inanıyorum sevgilim.
Bu inanç, bu karanlık gecede beni kurşunlardan korudu.
Memnunum ve bu zor savaşta sakinim.
Ne olursa olsun kavuşacağımızı biliyorum"
İkinci Dünya Savaşı’nda ait oldukları topraklardan ayrılıp denize açılan Sovyet denizcilerinin şarkısı “Elveda Kayalık Dağlar”, 1942 yılında E. Zharkovsky tarafından bestelendi. “Düşmanla yüz yüze gelelim ve kahramanca bir zaferin ardından bu kayalık kıyılara geri dönelim” denen şarkı, Sovyet denizcilerinin en bilindik şarkılarından biri oldu.
“Topçuların Marşı”, Sovyetler Birliği’nin yetiştirdiği önemli bestecilerden biri olan Tikhon Khrennikov tarafından 1943 yılında bestelendi. Stalin’in ölümünün ardından yaşanan destalinizasyon döneminde sözleri değiştirilen marşın orijinal sözleri Victor Gusev tarafından yazıldı. Bu coşkulu marş, şöyle sesleniyordu:
"Stalin emri verdi.
Topçular, vatan bizi çağırıyor.
Yüz binlerce batarya ile,
annelerimizin gözyaşları için,
vatanımız için ateş!
Ateş!"
Berlin’e doğru ilerleyen Kızıl Ordu için yazılan bir başka güzel şarkı, “Balkan Yıldızlarının Altında” adlı şarkıdır. 1944 yılında Sofya’ya giren Kızıl Ordu’nun morali son derece yüksektir. Bu moral, M. Isakovskiy’in sözlerini yazdığı, Matvey Blanter’in de bestelediği şarkıya da yansımıştır.
Nazilerin Sovyetler Birliği’ne saldırdığı günden Reichtag'a orak çekiçli bayrağın dikilişine kadar geçen birkaç yıl içinde on milyonlarca insanını kaybetti, Sovyetler Birliği. Artık sona gelinmişti. Berlin’in alınmasında son derece kritik bir görev üstlenen Kazak birlikleri için “Kazaklar Berlin’de” adlı şarkı, Dmitry ve Daniil Pokrass tarafından bestelendi.
Savaşın sonunda Kızıl Ordu’nun moral durumunu yansıtan şarkılardan bir diğeri “Cephe Şöförünün Şarkısı” adlı parçadır. Boris Mokrousov’un bestelediği şarkının sözleri N. Labkovsky ve B.Laskin tarafından yazılmıştır.
Son olarak Sovyetler Birliği’nde kurulmuş en önemli dans topluluklarından biri olan Moiseyev Dans Topluluğu’nu izleyeceğiz. Balenin, folklorik unsurlarla son derece güzel bir şekilde buluştuğu “Partizanlar” adlı bu gösteri, İkinci Dünya Savaşı’nda savaşan Sovyet partizanlarını anlatır.