Covid-19 krizi ABD hükümetinin yetersizliğini bütün boyutlarıyla sergilerken, pek çok kişi, Trump yönetiminin felaket getiren kâr öncelikli yaklaşımına alternatif bulmak için haklı olarak dünyadaki diğer ülkelere bakıyor. Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti, pandemiye karşı etkin bir yanıtın nasıl verileceğine ilişkin bu tür bir örnek olarak öne çıkıyor. Çin’le sınırdaş olan ve salgının başladığı Vuhan’dan bin 200 mil uzaklıkta bulunan Vietnam, Covid-19’a karşı verilen küresel mücadelede dik yamaçları aşmayı başardı. 6 Nisan itibarıyla, Vietnam hükümeti doğrulanmış 245 vaka bildirdi; bunlardan 95’i iyileşirken, hayatını kaybeden kimse olmadı.
Ülkenin salgın karşısında geliştirdiği kapsamlı ve düşük maliyetli hastalık önleme modeli, Dünya Sağlık Örgütü ve Dünya Ekonomik Forumu da dahil olmak üzere uluslararası örgütler tarafından da tanındı. DSÖ’nün Vietnam’daki temsilcisi Dr. Ki Dong Park, hükümetin ‘‘her zaman proaktif ve gerekli adımları atmaya hazır’’ olduğunu dile getirdi.
Vietnam Komünist Partisi, ikiden fazla kişinin dışarıda 6,5 feetten daha yakın bir mesafede bir araya gelmesini yasaklamak ve restoranlar, eğlence merkezleri ve turistik yerler gibi ‘‘temel olmayan’’ işletmeleri geçici olarak kapatmak gibi sosyal mesafe kurallarını ulusal çapta uygulamaya sokarak, pandemiye karşı aldığı önlemleri güçlendirdi.
Süpermarketler ve temel hizmet veren diğer işletmeler açık kalmaya devam etse de, bunlara binalara girmeden önce ateşlerini ölçerek ve el dezenfektanları sunarak müşterilerinin sağlıklarını korumaları talimatı verildi. Buna ek olarak, hükümet panik halinde alışveriş yapılmasına karşı da uyarıda bulundu ve fahiş fiyat uygulayan iş yerlerine karşı harekete geçti. Vietnam, salgından etkilenen işçilerin sosyal güvenliklerini güvence altına almak için, karantinaya alınan ya da iyileşen işçilerin bütün harcamalarını kapsayan 111,55 milyon dolarlık bir mali destek paketi açıkladı.
Vietnam hükümeti, ABD kapitalist sınıfının ve Trump yönetiminin aksine, mevcut koronavirüs salgınıyla mücadele etmek için erken önlemlere başvurdu. Yetkililer, Çin’de ilk vakaların ortaya çıkmasının hemen ardından salgınla mücadele etmek için stratejiler geliştirmeye başladı.
Başbakan Nguyen Xuan Phuc, 1 Şubat’ta virüsü ‘‘çok hızlı bir şekilde bulaşabilen ve yüksek ölüm oranlarıyla yayılabilen’’ A tipi bulaşıcı hastalık kategorisine alan 17.QD-TTG sayılı kararı imzaladı. Bu ulusal olağanüstü hal kararı, ülkede bildirilen altıncı koronavirüs vakasının hemen ardından alındı. Trump yönetimi ise, küresel pandemi nedeniyle olağanüstü hal kararını, ancak 46 eyalette en az bin 920 vakanın bildirildiği 13 Mart’ta ilan etti.
Ayrıca Trump yönetimi üst düzey yetkililerinin 2018 yılında istifa ettiği ABD Pandemi Yanıt Takımı’na henüz yeni isimler atamamışken, Vietnam hükümeti pandemiye verilen yanıtları hızlandırmak için Covid-18 Önleme ve Kontrolü Yürütme Komitesi’ni kurdu. Ülkede Covid-19 tedavisi için resmi kılavuzlar dağıtıldı. Vietnam Enformasyon ve İletişim Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı, kullanıcıların kişisel sağlık durumlarını bildirebilecekleri ve daha fazla bilgi yayabilecekleri bir uygulama hazırladı. Başbakan, Ho Chi Minh Komünist Gençlik Birliği ile de bir toplantı yaparak, gençleri üzerlerine düşeni yapmaya ve ülkelerine yardım etmeye çağırdı.
Ülkeyi Kurtarmak
Vietnam yüksek nüfus yoğunluğuna sahip bir ülke ve halkı, ölümcül patojenlere maruz kalma konusunda yüksek risk taşıyor. Bu ortaya çıkan güçlüklere çabuk yanıt verebilecek ve hızla bilgi yayabilecek, yetkin bir sağlık sistemi gerektiriyor. Hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklarla ilgili güncel haberler, acil, günlük, haftalık, aylık ya da yıllık tanımıyla düzenli bir biçimde yayımlanıyor. Vietnam’ın sağlık sistemi sigorta şirketlerinin kârlarını değil, halkının güvenliğini ve sağlığını merkeze aldığı için, Vietnam hastalıkların önlenmesi ve idaresi alanında etkileyici bir başarı elde etmiş durumda. Örneğin, 2003 yılında DSÖ Vietnam’ı, SARS’ı başarılı bir şekilde kontrol altına alan ilk ülke ilan etti.
Sömürgeciliğe karşı verilen Vietnam Direniş Savaşı döneminden SARS ve Covid-19’a kadar, Vietnam, ölümcül hastalıklara karşı başarılı bir mücadele geçmişine sahip. Vietnamlıların arasındaki bu işbirliği ruhu, kolektif çabaları ve amaç birliğini vurgulayan sosyal sistemin bir ürünü. Covid-19 ile mücadele söz konusu olduğunda, Başbakan Nguyen Xuan Phuc, ‘‘her işletmeyi, her yurttaşı, her mahalleyi, salgını önlemek için bir kale’’ olmaya çağırdı. Bu söylem, zor zamanlarda birliğin ne anlama geldiğine hiç de yabancı olmayan Vietnam halkı arasında bir işbirliği duygusu yarattı.
Batı basınında kullanılan popüler söylemin aksine, Vietnam’ın bugüne kadarki başarısı, basit bir mucizeden ibaret değil. Bu başarı, insanları kârın önüne koyan bir sosyalist hükümetin ve son derece planlı bir ekonominin eseri. Covid-19 pandemisi, kapitalizmin zayıf dikiş yerlerini patlattı ve insanların çektiği ıstıraplar karşısındaki vurdumduymazlığını ortaya serdi. Kapitalizmin ölümcül bir hastalık olduğu bir dünyada, Vietnam başka bir yolun var olduğunu gösteriyor.
Eşi benzeri görülmedik bu dönemde, uluslararası işbirliği ve dayanışmaya her zamankinden daha fazla sahip çıkmalı, Vietnam halkı ve dünyanın geri kalanıyla omuz omuza durmalıyız. Vietnam halkının başarılarından ders çıkarmalı ve Asyalı karşıtı ırkçılığın her türlüsüne karşı mücadele etmeliyiz. İnsanların ihtiyaçlarını şirket kârlarının önüne koyan bir sağlık sistemi talep etmeye devam etmeliyiz. Virüsle ve kapitalizmle mücadele için Halk’ın Programını talep etmeliyiz.
Bu makale, ABD'de faaliyet sürdüren Sosyalizm ve Kurtuluş Partisi'nin (PSL) yayın organı liberationnews.org'ta yayımlanmıştır.