Pfizer’in BioNTech ile geliştirdiği koronavirüs aşısının ilk sonuçlarının yüzde 90 etkili olduğunu basın açıklamasıyla duyurmasının ardından bir başka ABD’li ilaç şirketi Moderna da bir basın açıklamasıyla aşı çalışmalarında yüzde 94,5 etkililiğe ulaşıldığını duyurdu.
İki araştırmanın sonuçları ve detayları henüz hakemli akademik dergilerde yayımlanmadı. Pfizer’in açıklamasının ardından borsada hisselerinin değerinin yükseldiği gibi Moderna’nın açıklamasının ardından da şirketin borsadaki hisseleri yüzde 15 yükseldi.
Her ne kadar araştırmaya dair veri ve ayrıntıların bilimsel dergiler aracılığıyla yayımlanması beklense de açıklanan sonuçların umut verici olduğu uzmanlar tarafından dile getiriliyor.
Moderna’dan yapılan açıklamada geliştirilen aşının deneylerindeki ilk sonuçlarında elde edilen yüzde 94,5 etkililik oranının beklenenin çok üzerinde olduğunu duyurdu.
Pfizer ve Moderna dünya genelinde geliştirilmekte olan koronavirüs aşısı Faz 3 çalışmalarını sürdüren 10 şirketten ilk ikisi oldu. 50’den fazla şirket ise aşı deneylerinin daha erken fazlarında çalışmalarını sürdürüyor.
Hem Pfizer hem de Moderna’nın testlerine katılanların yarısında plasebo veriliyor. Moderna’nın çalışmasına katılanlardan 95’inin koronavirüse yakalandığı, bunlardan yalnızca 5’inin aşılandığı, diğer 90’ına ise plasebo olarak tuzlu su uygulandığı yine yapılan açıklamada belirtildi.
New York Times’ın haberine göre istatistiksel olarak iki grup arasındaki bu fark oldukça yüksek. Teste katılanlardan koronavirüse yakalanıp da hastalığı ağır geçirenlerin sayısının 11 olduğu ve bu kişilerin tamamına plasebo enjekte edildiği bildirildi.
Çalışma devam ediyor, etkililik oranı değişebilir
Şirket açıkladığı sonuçların ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri tarafından atanan bir bağımsız veri güvenliği kurulunca analiz edildiğini duyurdu.
Ancak Pfizer ve Moderna’nın basın açıklamalarıyla duyurduğu bu bulguların bağımsız olarak değerlendirilebilmesi için çalışmaların ayrıntılı verilerinin hakemli bilimsel dergilerde yayımlanması bekleniyor.
Açıklanan ilk sonuçların nihai olarak değerlendirilemeyeceği, çalışmaların halen devam ettiği ve etkililik oranlarının çalışmalar sonuçlandığında değişebileceği biliniyor.
Aşıların yaşlı ve genç kişilerdeki etkililiğinin eşit olup olmadığı ve aşının insanların virüsü yaymasını önleyip önlemeyeceği ve aşının etkililik süresinin ne olduğu gibi sorular yanıtlanmayı bekliyor.
Öte yandan Pfizer'in geliştirmekte olduğu aşının düşük sıcaklık derecelerinde saklanması gerekliliği de dağıtımda yaşanabilecek bir güçlüğe işaret ediyor. Moderna’dan yapılan açıklamada araştırmacıların aşının buzdolabındaki raf ömrünün daha önce tahmin edilen 7 günün aksine 30 gün olduğunu saptadıkları belirtildi. Açıklamada aşının oda sıcaklığındaysa 12 saat korunabildiği kaydedildi.
Her iki şirket de aşılamaya başlamak için önümüzdeki haftalarda FDA’ya acil ruhsat başvurusunda bulunacaklarını açıkladı ancak şirketlerin etkililik bulgularının yanısıra araştırmalarına katılanların en az yarısının iki aylık güvenlik verilerini sunmaları gerekiyor.
İki şirket de aşı çalışmalarında ciddi yan etkiler görülmediğini, bazı katılımcılarda görülen yan etkilerin bir iki gün süren kol ağrısı, yorgunluk, ateş, eklem ve kas ağrısı olduğunu açıkladı.
Moderna’nın çalışması çocukları kapsamazken, şirket gelecek aylarda çocuklar üzerinde de testlere başlayacağını açıkladı.
Moderna 2020 sonuna dek 20 milyon dozu hazır edebileceğini, Pfizer ise 50 milyon dozu hazır edeceğini duyurdu. İki aşının da bir kişiye iki kez uygulanması gerektiği gözönünde bulundurulduğunda 20 milyon doz yalnızca 10 milyon kişiye uygulanabilecek.
İki şirket de elde edeceği kârı bekliyor
Öte yandan iki şirket de hem ABD hem de diğer ülkelerin hükümetlerine satacağı aşıdan edeceği kârı bekliyor. Moderna ABD dışına aşının bir dozunu 32 ile 37 dolar arasında satacağını açıkladı. Moderna’nın aşısını geliştirmesine destek ve doz satın alımı için ABD hükümeti 2,5 milyar dolar ödeyeceğini taahhüt etmişti. Bu da Moderna sözcüsünün açıklamasına göre ABD hükümetine bir dozun maliyetinin yaklaşık 24,80 dolar olacağı anlamına geliyor.
Pfizer ise aşı geliştirme ve testleri için doğrudan ABD hükümetinden destek almadı. Ancak şirket ABD hükümetinin COVID-19 aşılarının, terapötiklerinin ve teşhislerinin geliştirilmesini, üretimini ve dağıtımını kolaylaştırmak ve hızlandırmak için başlattığı bir kamu-özel ortaklığı olan Warp Speed Operasyonu’ndan 100 milyon doz için 1,95 milyar dolar satın alım sözü aldı. Bu da doz başına şirkete 19,50 dolar ödeneceği anlamına geliyor.
Moderna 2021 sonuna dek 500 milyon ile 1 milyar doz üretebileceğini açıkladı.
Şirket ABD dışı üretim için İsviçre’de Lonza şirketi ve İspanya’daki Rovi şirketiyle birlikte çalışıyor.
Öte yandan bu Moderna’nın üreteceği ilk aşı olacağı için şirketin yüz milyonlarca doz aşıyı üretecek bir kapasitesi olup olmadığı da sorgulanıyor.
ABD hükümetinin Biyomedikal İleri Araştırma ve Geliştirme Kurumu (BARDA), Moderna’nın aşısının Ar-Ge faaliyetleri için 995 milyon dolarlık taahhütte bulunmuştu. Şirket ayrıca ABD hükümetinden 100 milyon doz için 1,525 milyar dolara kadar satın alma taahhüdü almıştı.
Moderna halihazırda İngiltere, Kanada, AB’de aşı ruhsatı almak için adım atmış bulunuyor. Şirket Japonya’yla 50 milyon doz, Katar ve İsrail’le belirsiz miktarda doz aşı için anlaşmıştı.