İşsizlik Sigortası Fonu varlıkları 2020'de 28 milyar TL azaldı. Aralık sonu itibariyle toplam fon varlığı 103,2 milyar TL’ye geriledi.
8 Ocak itibariyle Fon Varlığı 99,9 milyar lira oldu. Böylelikle toplam fon varlığı 2015 sonrasında ilk kez 100 milyar TL’nin altına indi.
İşsizlik ödeneğinin payı yüzde 12,6’ya geriledi
Bloomberg'in aktardığına göre 2020’de İşsizlik fonunun gelirleri 38,3 milyar TL oldu. Giderler ise 66,6 milyar TL’ye ulaştı. Fon giderlerinin kompozisyonunda da radikal değişimler gözlendi. 2019'da işsizlik ödeneğinin toplam giderdeki payı yüzde 27,4 iken 2020’de yüzde 12,6'ya kadar geriledi.
İşsizlik fonu patronlara para basacak
Kadir Sev koronavirüs bahanesiyle işçilerin işten çıkarılması ve patronların işsizlik fonundan nasıl yararlandığını yazmıştı:
İşsizlik Fonunun Mart/2020 tarihi itibariyle 11 milyar lira nakit parası var. 132 milyar lira tutarındaki varlığının 121 milyar lirasıyla, düşük faizli Devlet İç Borçlanma Senetleri alınmış. Bunlar yıllardır bütçeye yama olarak kullanılageliyor. Aslında buzullaşmış gibi duran bir varlık: nakit dönmüyor, vadeleri geldikçe yenileri alınıp uzatılıyor.
Faiz gelirlerinde de benze bir durum var: Her yıl, işçi ve işverenlerden alınan prim toplamına yakın tutarlarda faiz geliri tahakkuk ettiriliyor.
|
Yıllar |
Varlık Tutarı |
Faiz Gelirleri |
İşçi + işveren primi(Bin TL) |
|
2015 |
93.074 |
6.907 |
8.158 |
|
2016 |
103.202 |
8.025 |
9.930 |
|
2017 |
116.720 |
10.046 |
11.666 |
|
2018 |
127.643 |
15.108 |
13.877 |
|
2019 |
131.541 |
16.832 |
16.547 |
|
2020/Ocak-Mart |
131.973 |
4.251 |
6.041 |
Ancak tahakkuk ettirilen faizler, nakit girişi anlamına gelmiyor; Fon varlığındaki artış olarak bir sonraki yılın hesaplarına geçiriliyor ve yeniden DİBS alınmasında kullanılmış gibi gösteriliyor.
Fondaki tek nakit akışı primler ve devlet katkısı olarak yatırılan paralar. Nakit, işsizlik ödeneği ve patronlara ya doğrudan teşvik ya da aktif işgücü ve işbaşı eğitim programları gibi adlar altında dolaylı yollardan aşağıdaki gibi paylaştırılıyor.
|
Patronlara Doğrudan |
Patronlara dolaylı |
Patronlara Doğrudan + dolaylı |
||
|
İşsizlik Ödeneği |
Teşvik |
Aktif işgücü / İşbaşı eğitim prog |
||
|
2018 |
5.865 |
10.709 |
4.904 / 1.851 |
17.464 |
|
2019 |
10.006 |
16.058 |
6.579 / 3.039 |
25.676 |
|
2020 Ocak/Mart |
2.640 |
5.378 |
1.003 / 938 |
7.319 |
AKP’nin adalet anlayışına bakın; işçiye 10 milyar lira patrona 25,6 milyar lira…
Salgın sonrasında, Fonda olduğu varsayılan paraların “Kriz kalkanı” harekâtında kullanılabilme yolları aranmaya başlandı.
Ve verimli bir yol bulundu: Para basmak
Fonda olduğu varsayılan paraların kullanılabilmesi için önce nakde dönüştürülmesi gerekiyordu. Merkez Bankası Mart ayı ve sonrasında bu güne değin 15,6 milyar lirası İşsizlik Fonu kaynaklı olmak üzere 25,4 milyar lira tutarında Hazine tahvili satın aldı. Karşılığında para basılıp nakit elde edilecek.
Bir taşla iki kuş; hem krizden yararlanılarak, ulvi bir amaç uğruna harcandığı algısı uyandırılarak, Fon varlığı biraz eritilecek hem de para basılıp piyasaya sürülebilecek. Bankanın tahvil almasının önünde bir sınır engeli yok. Gerekli gördüğü kadar alabilir.
Kısa çalışma ödeneğinin Fona maliyeti (1)
Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı birkaç gün önce 270 bin işverenin kısa çalışma izin başvurusunda bulunduğunu; 3 milyonun üzerinde işçiyi kapsadığını söyledi.
Küçük bir hesap yapalım: 26 Mart 2020’de yürürlüğe giren 7226 sayılı Yasaya göre ücretsiz izine çıkarılan işçilere Fon bütçesinden ayda 3 ay boyunca 1177 lira ödenecek. Gerekirse Cumhurbaşkanı süreyi 6 ay daha uzatabilecek.
3 milyon işçi için her ay 3 milyar 531 milyon lira ödenmesi gerekiyor. Üç ay sürerse 10 milyar 593 milyon; altı ay daha uzatmışsa (3+6= 9 ay) 31 milyar 779 milyon lira ödenecek.
Ödemeler geciktirmeyi istemiyorlar. Bakan, başvuruların yasaya uygun olup olmadığını bile sonra inceleneceğini söyledi.
Ücretsiz izin sorununu Fonun üzerine yıkıp 9 ay sonrasına ötelemeye çalışacakları anlaşılıyor.
Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının İnternet sitesinde umut dağıtılıyor. Bakan Selçuk 22 Nisan günü “Kısa çalışma ödeneği bilgilendirme Webinarı”na katılmış ve özetle; İşsizlik sigortası Fonunun böyle günlerde hem işverenin direncini artırmak hem de çalışanın istihdamını korumak için olduğunu vurgulamış ve işverenlerden, koronavirüs salgını geçtikten sonra istihdamın artırılması için söz almış.
O tarihe kadar kim öle kim kala!...
- 1. Kısa çalışma ödeneğinin Fona Maliyetini yanlış hesapladığımı fark ettim. Cumhurbaşkanı üç aylık süreyi üç ay daha uzatabiliyor. Bu yetkisini kullanırsa kısa çalışma ödeneğinin fona maliyeti 21 milyar 186 milyon lira olacak. Düzeltir özür dilerim.