Amerika Havacılık ve Uzay Ajansı'nın (NASA) yeni uzay aracı Perseverance, 30 Temmuz'da Florida'da başlayan yolcuğunu tamamladı. NASA, "Perseverance" adlı keşif aracının Mars yüzeyine başarılı şekilde indiğini duyurdu.
Perseverance, adlı robot, Atlas V roketi ile Mars’a gönderilmişti. Mars’ta yaşamın mümkün olup olmadığı sorusunun cevabı için yola çıkan Perseverance, bu görev için geçmiş mikrobik yaşamı araştırarak biyolojik işaretleri toplayacak. Bu araç, 1970’lerde gerçekleştirilmiş olan Viking görevinden sonra bu konuda araştırma yapacak olan ilk Mars aracı. 2000’li yıllarda ise suya dair bir iz bulmak için gönderilen Opportunity ve Sprit araçları, geçmişte suyun olduğuna dair çeşitli jeolojik kalıntılara ulaştılar. Yine 2012 yılında Mars’ta Gale Krateri’ne inen Curiosity aracı, topladığı örnekler sonucunda canlıların yapıtaşı olan karbon içeren molekülleri de buldu.
Salda ile kıyaslanacak
Mars soğuk, burada sular yüzeyde kalamıyor, atmosferi ince yüzeye ulaşan yüksek radyasyon gibi özellikleriyle bugün canlılığın devam ettiği bir gezegen değil ancak hep böyle değildi. Bu görev için Mars ekvatorunun 30 km kuzeyindeki bir krater olan Jezero seçildi, çünkü milyarlarca yıl önce büyük bir nehir ve göle ev sahipliği yaptığı biliniyor. Mars’ın yüzeyinde önceden var olan akarsu ve göllerin izi krater ağızlarında bugün bile görülebiliyor. Bu sebeple buradan alınan örneklerle yürütülecek olan çalışmalar, gezegenin evrimi hakkında bilgiler sunacak. Türkiye’nin Maldivleri olarak da bilinen Burdur’daki Salda Gölü’nde de Jezero kraterindekine benzer bir mineral oluşumuna sahip olması sebebiyle araştırmalar yürütülüyor. Purdue Üniversitesi'nde gezegen bilimci ve Perseverance bilim ekibinin üyesi olan Briony Horgan ve İstanbul Teknik Üniversitesi'nden meslektaşları, 2019 yılında Salda Gölü'ne araştırma yapmak için gittiler. Dün NASA’nın twitter hesabından yapılan paylaşımda “Salda Gölü sayesinde ne bekleyeceğimize dair bazı fikirlerimiz var” denildi, çünkü Salda ve Jezero benzer mineraloji ve jeoloji içeriyor. Salda Gölü, Jezero’daki benzer karbonat mineralleri ve biriktirme özellikleri olduğu bilinen dünyadaki tek göl. Bu karbonatlı tortular, susuz ortamda canlı yaşam izlerini içinde saklayabilmeyi sağlıyor. İşte bu şekilde, milyarlarca yıl geçse de kalabilenlerden biri de “Stromatolitler”. Bunlar milimetre ölçeğindeki bakteri ve diğer tortulardan oluşan katmanlar. Jezero Krateri’nden alınacak örnekler, Salda Gölü’nden alınanlarla kıyaslanacak.
Uzun erimli hedefler
Görevin en büyük hedeflerinden biri de uzun erimli örnek toplama projesi. Robotun 3 temel parçadan oluşuyor. Kaya ya da toprağı delmeyi sağlayacak 2.1 metrelik bir robotik kol. Toplanan tebeşir büyüklüğündeki örnekler, daha sonra dünyaya getirilmesi için tüpler içerisinde saklanacak. Bu tüpler, resimleri çekilerek robotun önündeki bölmeye konulacak ve Mars yüzeyinde uygun bir bölge bulunca oraya bırakılacak. Daha ileri bir tarihte gönderilecek başka bir robot tarafından örnekler toplanacak.
Aynı zamanda gönderilen araç, Mars’taki toz fırtınalarının tehlikesini de araştıracak, Mars yüzeyindeki karbondioksitten (CO2 ) saf oksijenin (O2) üretimi için testler yapılacak. Oksijen ileride hem yakıt hem de yaşamın sürdürülebilmesi için kullanılabilecek. Robotun üzerinde bulunan 1.8 kiloluk bir drone benzeri mini helikopter ise uçuş testi yapacak ve Mars’ın atmosferi hakkında bilgi toplayacak Mars’taki var olan koşullar neler, hava durumu, iklim gibi Mars’ta inşalar için tehlikeli olabilecek ya da kolaylık sağlayabilecek çevresel faktörler de tespit edilecek.
Bir başka hedef ise Mars’ın yer altı katmanlarıyla ilgili bilgi toplamak bu sayede Mars’ın yer yapısı ve depremlerle ilgili bilgiye ulaşılmış olacak.
NASA’nın bir sonraki hedefi ise 2030’lu yıllarda Mars’a insanlı bir uzay aracı gönderebilecek noktaya gelebilmek.
Perseverance'dan gelen ilk fotoğraf:
Kaynaklar:
https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-53582385
https://mars.nasa.gov/mars2020/
https://mars.nasa.gov/mars2020/timeline/landing/watch-online/
https://www.space.com/perseverance-mars-2020-rover.html
https://twitter.com/NASAEarth/status/1362162873326329857?s=20