Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2020 yılı Mart ayı Sanayi Üretim Endeksi’ni açıkladı. Sanayi üretim Mart ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1,3 azalırken yılın ilk 3 ayında yine bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 5,6’lık artış gerçekleşti. İmalat sanayi üretiminde de aylık daralma yüzde 1,2, üç aylık büyüme ise yüzde 6 oldu.
Mart ayı sanayi üretim rakamları, bir kez daha salgına rağmen iç ya da dış talebi olan sektörlerde üretimin sürdüğünü ilk vakanın açıklanması ve alınan önlemlere rağmen sermaye çarklarına hiç dokunulmadığını teyid ediyor. Bazı alt sektörlerde ihracattaki keskin düşüşe bağlı olarak yüksek sayılabilecek üretim kayıpları olsa da toplam üretim kaybı beklentilerin altında kaldı. Nitekim imalat sanayi KKO ve ihracat rakamları da yine mümkün olan tüm sektörlerde üretimin sürdüğüne işaret ediyor.
En çok ihracat yapanlar en çok daralanlar
İmalat sanayi alt sektörlerine bakıldığında üretim ve ihracat içinde yüksek paya sahip motorlu kara taşıtları (otomotiv) ve hazır giyimde en yüksek üretim daralmalarının olduğu görülüyor. Mart ayında motorlu kara taşıtları üretimi yüzde 19, hazır giyim üretimi ise yüzde 16,5 daraldı. Söz konusu sektörlerin Mart ayı ihracatlarında da Avrupa talebindeki hızlı düşüşe bağlı olarak yüzde 30’a yakın gerileme görüldü. Mart’ın ikinci yarısından itibaren otomotiv sektöründe tesislere üretime ara verirken tekstil-hazır giyimde de sipariş iptalleri nedeniyle yaygın duruşlar söz konusu oldu.
Otomotiv Nisan ayında tamamen durdu, nitekim Nisan ayı ihracatı yüzde 77 azaldı, OSD verilerine göre otomotiv ana sanayi üretimi de adet bazında yüzde 91 geriledi. Hazır giyimde Nisan ihracatı yüzde 62 azaldı, üretim yansımasının yüzde 50 civarında gerileme olacağı tahmin ediliyor.
Gıda, temizlik malzemeleri, ilaç ve bağlantılı sektörlerde ihtiyaç fazlası üretim
Gıda (yüzde 7), kimyasallar (yüzde 9), eczacılık ürünlerinde (yüzde 7), salgın dönemi talebi artan ve üretim-dağıtım ağı desteklenen sektörlerde Mart ayında üretim artışı güçlü oldu. Kağıt ürünlerinde de hem temizlik ürünleri hem de ambalaj talebindeki artışa bağlı olarak yüzde 11 artış görülüyor. Üretim rakamları ihracat ve iç talep seviyeleriyle karşılaştırıldığında bu sektörlerin hepsinde ihtiyacın üstünde, stok ve ihracat potansiyeline yönelik üretim yapıldığı da düşünülüyor. Aynı zamanda olağanüstü dönem fırsatçılığı olarak yapılan fiyat artışlarının da üretim rakamlarından tam ayıklanamaması da bir diğer önemli etken.
Üretimi ortalamanın üzerinde artış gösteren sektörlerden en dikkat çekeni rafineri ürünleri oldu. Şehirler arası ve şehir içi trafikteki azalmaya rağmen rafineri ürünlerinde görülen yüzde 7’lik artışta petrol fiyatlarındaki düşüşe ve hammadde stoklarının değerlendirilmesi zorunluluğu nedeniyle stoka üretimin etkili olduğu düşünülüyor.
Nisan’da üretim yüzde 10’a yakın daralabilir
Nisan ayında hem ihracattaki yüzde 40’lık rekor düşüş, hem de iç talebin Mart’a göre daha fazla sektörde daha yüksek oranda gerilemesi sanayi üretimde daralmanın yüzde 7,5-10 aralığına ulaşabileceğine işaret ediyor.
