Irkçılık karşıtı eylemler Kanada’yı da sardı

Kanada'da polis şiddetine karşı düzenlenen gösteriye Başbakan Trudeau'nun da katılarak diz çökmesi, ırkçılık karşıtı örgütlerin tepkisini çekti.

Dış Haberler

ABD’de George Floyd’un polis tarafından öldürülmesinin ardından başlayan protestolar 10 gün sonra kuzey komşusu Kanada’ya da sıçradı. Cuma günü başkent Ottawa, Montreal, Toronto ve Vancouver’da gibi kentlerde başlayan ırkçılık karşıtı eylemlerin ardından Cumartesi günü ülkenin en büyük kenti Toronto'da geniş katılımlı bir yürüyüş düzenlendi. Binlerce Torontolu kent merkezindeki sokak ve meydanları doldurdu.

Polisin provokasyon yapacağına dair bir süredir ortalıkta dolaşan söylentilere rağmen yürüyüş büyük ilgi gördü. Geçen hafta boyunca kent merkezindeki binaların giriş katları panellerle kapatılıyordu. Ayrıca, önceki gün Toronto polisi eylemcilerin yürüyüş rotasındaki belli başlı noktalara taş ve kaya parçaları yerleştirirken görüntülenmişti. Buna karşın binlerce kişinin katıldığı eylem sorunsuz geçti. 

“Siyahların hayatları önemlidir”, “Adalet yoksa barış da yok”, “Susmak ihanettir”, “Irkçılığa ve kapitalizme hayır” ve “Polisin bütçesini kesin” yazılı dövizlerle yürüyen eylemciler, ABD konsolosluğunun önünde diz çökerek Amerika’daki ayaklanmaya destek verdi.

'Trudeau PR peşinde'

Cuma günü başkentte yapılan eyleme Başbakan Justin Trudeau’nun da katılması ve çeşitli illerde polislerin eylemlere destek verir görünmesi, Black Lives Matter - Canada dahil önde gelen ırkçılık karşıtı örgüt ve eylem gruplarının tepkisini çekti. 

Başta Toronto polisi olmak üzere yerel ve federal güvenlik güçlerinin siyahlara ve yerli halklara yönelik şiddet sicilleri epey kabarık. Toronto polis şefinin basın mensupları önünde diz çökerek poz vermesi üzerine sosyal medyada kimi eylemciler polis kurşunuyla can veren siyah yurttaşların isimlerini hatırlattı. Toronto polisinin adı en son geçen hafta 23. kattaki evinden düşerek hayatını kaybeden Regis Korchinski-Paquet’in şüpheli ölümüyle anılmıştı. 

Cuma günü benzer şekilde diz çökerek eylemlere desteğini gösteren Başbakan Trudeau da kimi ırkçılık karşıtı sosyal medya hesaplarınca ikiyüzlülükle eleştirildi. Black Lives Matter – Toronto kurucu üyelerinden Rodney Diverlus, 2008’den beri parlamento üyesi, 2015’ten beri başbakan olan Trudeau döneminde ırkçılık ya da polis şiddeti konusunda hiçbir gerçek adım atılmadığını hatırlattı ve yapılanları bir “halkla ilişkiler (PR) kampanyası” olarak değerlendirdi.

Black Lives Matter – Toronto hesabından atılan tweet’te “Hafta sonu yapılacak eylemlere ve yürüyüşlere katılmama kararı aldık. Nasıl yas tutacakları ve protesto edecekleri siyah halkın kendi tasarrufundadır ve onlara inancımız tamdır. Herkesin kendine dikkat etmesini diliyoruz” dendi.

Kanada’da yakın zamanda başlayan protestolar henüz dağınık bir görüntü arz ediyor. Henüz yaygın ve örgütlü olmasa da protestolarda öne çıkan en ileri talep polis teşkilatının kapatılması ve bütçesinin sosyal yardım programlarına aktarılması. Öte yandan Kanada’da hükümet, yerel yönetimler ve emniyet güçlerinin, eylemleri henüz büyümeden kapsayarak yönetmeye çabaladığı gözleniyor. Resmi açıklamalarda ve ulusal basında sık sık eylemlerin “barışçıl” doğasına vurgu yapılıyor. Son olarak Toronto’da düzenlenen eylemde basına konuşan Polis Müfettişi Matt Moyer, “Bu eylemlerin böyle barışçıl şekilde yapıldığını görmek gerçekten harika… Bu insanlar protestocu değil. Bunlar barış elçileri. Biz de bu barış elçisi hareketinin parçası olmak istiyoruz” demişti.

Irkçılık: Kanada’nın öteki yüzü

ABD kadar gündeme gelmese de Kanada’da ırkçılık önemli bir sorun. Kanada’da siyahlar ve yerli halklar polis şiddeti dışında işsizlik ve ayrımcılık gibi yapısal sorunların altında eziliyor. Bunda her iki toplumun da kriminalize edilmesinin büyük payı var. İstatistiklere göre bir siyah ya da yerli halktan bir Kanadalının polis tarafından öldürülme ihtimali ülke ortalamasının üç katı. Ülkenin en büyük kenti Toronto’da ise ortalamanın tam yirmi katı. Ülkedeki toplam mahkûm sayısının yüzde 30’u yerli halklardan ve yaklaşık yüzde 10’u siyahlardan oluşuyor. Siyahların hapse girme oranı ülke ortalamasının üç katıyken yerli halklar için bu rakam tam altı katına çıkıyor.

Kanada’daki güvenlik kurumlarının çoğunun tarihsel kökleri sömürgeci ve ırkçı uygulamalara dayanıyor. Kanada’nın ülke çapında yetkiye sahip federal polis kurumu Royal Canadian Mounted Police (RCMP),1873’te yerli halkı topraklarından sürmek için kurulmuştu. İlk kez 1876’da onaylanan ve Yerli halkların yasal statüsünü belirleyen “Kızılderili Yasası” (the Indian Act) bugün hala geçerli. Yıllar içinde çeşitli reformlar yapılsa da yasa yerli halktan çocukların evlerinden koparılarak zorla yurtlara yerleştirilmesi gibi uygulamalar 90’lı yıllara kadar sürdü. Yine yüz yıldır yerli halklara yönelik uygulanan zorla kısırlaştırma politikaları artık teşvik edilmemekle birlikte hâlâ yasal statüsünü koruyor ve Alberta dahil kimi eyaletlerde uygulanmaya devam ediyor. 

Kanada Komünist Partisi açıklama yaptı

ABD’de başlayan ayaklanmanın ardından Kanada Komünist Partisi (KKP) de bir bildiri yayınladı. Ayaklanmaya tam destek verdiklerini açıklayan KKP, ırkçılığın ve polis şiddetinin Kanada’da da sistemik bir sorun olduğunu vurguladı. Açıklamada Covid-19 salgınının yapısal ırkçılık ve sınıfsal eşitsizlikler arasındaki ilişkileri belirginleştirdiğine dikkat çekilerek şöyle denildi:

“Salgın ve kapitalizmin devam eden ekonomik krizi, ABD ve Kanada’daki yapısal ırkçılığı iyice gözler önüne serdi. Her iki ülkede de ırkçı ayrımcılığa maruz kalanlar işçi sınıfına mensup kimseler ve göçmenlerden, özellikle de kadınlardan oluşuyor. İşçilerin hastalanma ve ölüm oranları kıyaslanamayacak kadar büyük. Şirketler ve hükümetler bu insanları korumayı başaramıyor.” 

KKP bildiride ayrıca ırkçılığa karşı acil talepler listesi de açıkladı. Listede, polise ve orduya ayrılan bütçenin kısılması, sosyal harcamaların artırılması, sağlık sisteminin fonlanması, polis gücünün sivil denetim altına alınması, yerli halklar ve diğer ayrımcılıklara maruz kalan yurttaşlar için ücret ve istihdam eşitliği programları geliştirilmesi gibi talepler yer alıyor.