İnşaata solunum desteği: Düşük faizler, müteahhitlere koruma, Kanal İstanbul...

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'ndan alınan bilgiye göre faizlerin düştüğü 1 Haziran’dan itibaren ülke genelinde 93 bin 704 kredili satış işlemi gerçekleşti. Kanal Istanbul için de yeni bir adım atıldı.

Yavuz Karamahmutoğlu

Konut kredi faiz oranlarının düşmesi gayrimenkul sektöründe satışlar hızlandı. Sıfır konutlardaki faiz oranı yüzde 0.64, ikinci elde ise yüzde 0.74 olarak açıklandı.

1 Haziran’da duyurulan ve 2 Haziran’da başvuruları açıklanan uygun faizli kamu bankaları konut kredisi kampanyası sonrası ülke genelinde konut satışlarında çok büyük oranda dönemsel artış yaşandı.

93 bin kredili konut gerçekleşti 

Çevre ve Şehircilik Bakanlığından alınan verilere göre ülke genelinde 1 – 27 Haziran tarihleri arasında; 93 bin 704 kredili satış işlemi gerçekleşti. Geçen yıl aynı tarih aralığında satılan konut satışı ise 6 bin 658 idi. 2020 döneminde, bir önceki döneme göre 14,07 kat daha fazla kredili satış işlemi yapıldı. Kredili satışlar geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1407 oranında arttı.

Faiz oranlarının 0,64 oranına düştüğü 2 Haziran'dan bugüne kadar yapılan kredili satışların en çok yoğun olduğu ilk 5 il ise sırasıyla; İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Antalya oldu.

2 Haziran ile 27 Haziran tarihleri arasında; İstanbul'da 14 bin 465, Ankara'da 12 bin 172, İzmir'de 6 bin 220, Bursa 3 bin 592 ve Antalya'da 3 bin 077 kredili satış işlemi gerçekleşti.

Tüm bu kredili satışlar ile ayrıca hazineye 962 milyon TL diğer satışlar ile birlikte toplamda ise 1 Milyar 966 milyon TL girdi.

1 – 27 Haziran tarihleri arasında tarla, arsa, iş yeri konut ve diğer taşınmazlarda dâhil toplam 284 bin 487 satış gerçekleşti. Geçen yıl ise bu satışların toplamı 99 bin 125 idi.

Sürdürülebilir mi?

Sol yazarı Kadir Sev, kamu bankalarında faiz oranların düşürülmesini 3 Haziran tarihinde yayımlanan ‘Değirmenin suyu’ başlıklı köşe yazısında değerlendirmişti.

Sev, “Zor bir soru! Kamu bankalarına görev zararı yazmakla iş bitmiyor. Özel bankaları ne yapacaksınız? İçerde %9-10 faizlerle topladıkları mevduatı, %6-7 oranlarıyla vermelerine olanak var mı? İçeride kredi vermek için dışarıdan LİBOR +2- 2,5 faizlerle milyarlarca dolar sendikasyon kredileri aldılar. Bu koşullara nasıl dayansınlar? Çoğu, uluslararası tekellerin malı. Muhtaçsınız onlara; “batarsan bat” diyebilme şansınız yok. Direnirseniz, haksız rekabete yol açtığınız için soruşturmalarla boğuşmak zorunda kalırsınız. Uyuşmazlık, tazminat ödemekle kapansa gene iyi: sermaye kaçışı iyice hızlanır, gelen ise zaten azalıyordu, hiç gelmez olur.

Ancak biz yine de ihtiyatlı olalım. Mevduat faizleri aynı oranlarda düşerse, sürdürülebilir bir ortam oluşur ve özel bankalar seslerini çıkarmayabilir. Piyasa dışı bir yol daha var: Bankaların sahiplerine bilemeyeceğimiz yollardan kaynak aktarılırsa sorun çıkmaz.

Kamu bankalarının her isteyene kredi verecek gücü var mı?

Mayıs ayı içinde çeşitli önlemler aldılar. Vakıfbank’ın hisselerini önce hazineye sonra varlık fonuna devrettiler. Kamu bankalarının sayısı üçe çıktı. Sermayelerine toplam 21 milyar ekleniyor. 

Kamu bankalarının mali yapıları hiç fena değil. Ziraat Bankasının aktif toplamı 695 milyar lira; 31.3.2020 itibariyle 481 milyar kredi kullandırmış. Halkbank’ın aktif büyüklüğü 491 milyar lira; 441,5 milyar kredi kullandırmış. Varlık Fonuna yeni katılan Vakıfbank’ın aktif büyüklüğü 463 milyar lira; 2020 ilk çeyreğinde 394 milyar lira kredi kullandırmış. Bunlar bankaların verdiği bilgiler.

Faiz oranlarının düşürülmesiyle yoğunluk yaşanacağı açık. İsteklerin hepsini karşılamaya yeter mi bilinemez ama yeni önlemler geliştirdiklerini görüyoruz" demişti.

Kanal İstanbul için yeni adım

Kanal İstanbul’un çevresinde tarım alanlarına kurulacak “Yenişehir” için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından Aralık 2019’da yapılan plan değişikliği revize edildi. Son şekli verilen planda, yaklaşık 37 bin hektarlık alanı kapsayan Yenişehir’in tüm imar uygulamaları için resmen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkili kılındı. Kanal İstanbul ile ilişkilendirilerek geliştirilecek projeler için “özel proje alanı” düzenlemesi de yapıldı.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın “Yenişehir” için 23 Aralık 2019'da onayladığı “Avrupa Yakası Rezerv Yapı Alanı 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı” değişikliği, itiraz başvuruları üzerine revize edildi. 22 Haziran 2020’de onaylanan plan değişikliği tekrar askıya çıkarıldı. Bakanlık, aralık ayında Kanal İstanbul projesinin ÇED raporuna yönelik itiraz süreci devam ederken jet hızıyla kanalın çevresine kurulacak Yenişehir için hazırlanan planı onaylamıştı.

9 ilçeye indi

Çevre düzeni planına işlenen Yenişehir ile kanalın etrafına konutlar, oteller, sanayi siteleri, teknoparklar, üniversiteler, haller, TIR-kamyon parkları, kongre ve fuar merkezleri, kamping alanları, izci kampı, spor tesisleri, tam donanımlı hastaneler inşa edilmesi planlanıyor. Bakanlığın bir ay boyunca askıda kalacak son plan değişikliğinde de projenin ana unsurları aynen korundu.

Plan değişikliği ile Yenişehir'in kurulacağı alanın sınırlarında bazı düzenlemeler yapıldı. Sultangazi ilçesi plandan çıkarıldı ve 33 bin 498 hektarlık Yenişehir alanı 33 bin 474 hektara indi. Planlama alanının büyüklüğü, 3. Havalimanı ile birlikte yaklaşık 37 bin hektar. Yenişehir; Arnavutköy, Başakşehir, Avcılar, Küçükçekmece, Bakırköy, Eyüp, Bağcılar, Esenler, Bayrampaşa olmak üzere 9 ilçeyi kapsayacak. Ayrıca Planlama alanının sınırları içerisinde Küçükçekmece Gölü, Sazlıbosna Baraj Gölü, Terkos Gölü'nün bir kısmı olmak üzere toplam 2 bin 954 hektarlık göl alanın yer aldığı bilgisi de plana işlendi.

Kanal İstanbul

İmardan bakanlık sorumlu

Rezerv yapı alanında imar uygulamasının; arazi ve arsa düzenlemesi, toplulaştırma, trampa, taşınmaz mülkiyetini veya imar haklarını başka bir alana aktarma, anlaşma sağlanarak menkul değere dönüştürme araçlarını içerecek şekilde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yapılıp onaylanacağı kaydedildi.

Kanal İstanbul özel proje alanı

Plana Kanal İstanbul için “özel proje alanı” tanımı da getirildi. Özel proje alanı ile ilgili “Su yolu projesi ile ilişkilendirilerek projelendirilecek alanlardır. Alanın kesin sınırları ve kullanım kararları alt ölçekli planlarda belirlenecektir” ibaresi kullanıldı.

İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu daha önce Kanal İstanbul çevresinde 2011'den bu yana 30 milyon metrekarelik arsa hareketi olduğunu ve en büyük arazilere sahip ilk 3 şirketin de Arap şirketleri olduğunu açıklamıştı. Kanal İstanbul güzergahında Katar Emiri'nin annesinin arazi satın aldığı da ortaya çıkmıştı.

Sadece Katarlılar mı?

Kanal İstanbul projesine ilişkin Katarlıların aldığı arsalar tartışma konusu olmaya devam ederken, Koç ve Sabancı'nın da bölgede büyük arsalar topladığı ileri sürülmüştü.

Proje bölgesindeki emlakçılardan Selman Berk, patronların bölgeden topladığı arsalara ilişkin "Kalyon Holding 115 dönüm, Ege Kimya 202 dönüm, Sabancılar 600 dönüm, Koçlar ise bundan daha büyük bir arsa aldı" açıklamasında bulunmuştu.

‘İki yılda 125 bin arsa el değiştirdi’ 

Berk bölgede "Katarlı, Ortadoğulu, Uzakdoğulu, Pakistanlı, Avrupa'dan yatırımcıların olduğunu" söylemiş, 2014-2016 yılları arasında proje bölgesinde 125 bin arsanın el değiştirdi, son 5 yıl içinde 3 kez satış yapılan arsa var. Metrekaresi 80 liradan satılan yer, 5 yıl sonra 800 ile 1000 lira arasında satılıyor" diye konuşmuştu.