Uluslararası basında çıkan bir Covid-19 haberi ülkemize yine şişirilerek taşındı. Türkçe çeviri sırasında '18 ayrı mutasyondan oluşan varyant' sözleri 'aralarında Güney Afrika varyantının da olduğu 18 ayrı mutasyonun bileşimi' olarak manşetlere taşındı.
SARS-CoV-2 (yeni koronavirüs) aslında sürekli mutasyonlar geçiriyor. Bu mutasyonların bir kısmı seçilim yoluyla kalıcı hale dahi gelemezken, bir kısmı virüsün genetik yapısında bir farklılaşma oluştursa da "davranışını" değiştirmiyor. Bir kısmıysa, virüsün bulaşma hızı, ölümcüllüğü gibi parametreleri de değiştirebilecek şekilde kalıcılaşıyor.
Varyantlarsa "mutasyon setleriyle" tanımlanıyor.
Haberlerde anılan "yeni varyant" SARS-CoV-2'nin ilk ortaya çıkarılmış yapısına göre 18 noktada oluşmuş mutasyonlarla tanımlanıyor. Brezilya'da tespit edilmiş olan yeni varyant hakkında duyuru dün Minas Gerais Federal Üniversitesi tarafından yapıldı.
Bu mutasyonların bir kısmının Güney Afrika varyantı olarak bilinen ve Brezilya varyantına yakın olduğu söylenen varyantta görülen gen mutasyonlarıyla aynı olduğu görülmüş.
Brezilya'da "keşfedilen" (görülen) bu varyantın bulaşıcılığının daha yüksek olup olmadığı konusunda henüz bir değerlendirme yapılmış değil.
Covid-19 haberlerine korku filmleriyle, fantastik uzay filmlerinin bir bileşimi olarak bakan basınımız bu bilimsel gelişmeyi "18 mutasyonun bileşimi yeni varyant" olarak sunmayı tercih etmiş.
Bu sunum şeklinin önemli bir sorunu virüslerle ilgili çok temel bir bilgiyi bulanıklaştırmasında. Virüsler "eşeyli" üreyen "yapılar" değil. Dolayısıyla eşeyli üreyen türlerin aksine, virüslerde farklı alttürlerin bileşimiyle oluşan bir genetik çeşitlilik sözkonusu olamıyor.
Yani iki varyant arasındaki genetik benzerlikler, bu varyantların ortak bir kökene sahip olabileceğini ima etse de, iki ayrı varyantın birleşme ya da "bileşme" (!) yoluyla ortak özelliklerini taşıyan bir yeni varyant üretmeleri gibi bir şey bilim dışı oluyor.
