2021 bütçesiyle ilgili tartışmalar devam ederken bütçe uzmanı iktisatçı ve Dayanışma Meclisi üyesi Prof. Dr. Aziz Konukman bütçedeki vergi harcamaları konusunda önemli bir ayrıntıya dikkat çekti. Konukman halkın parasının resmen Meclis’ten ve vatandaşın gözünden kaçırılacak, keyfi bir şekilde patronlara servis edildiğini söyledi.
Geçtiğimiz günlerde Meclis’e sunulan 2021 bütçesiyle ilgili görüşünü aldığımız Konukman, bütçenin sunuluşunun ve hazırlanışının Anayasa’ya aykırı yürütüldüğünü, dolayısıyla Meclis’in bütçeyi iade etmesi gerektiğini söyledi. Ancak Meclis’te aritmetiğin buna izin vermediği biliniyor.
Konukman bu süreçteki hukuksuzlukların aslında bütçenin içeriğiyle doğrudan ilgilisi olduğuna dikkat çekerek, biçim ve içerik birlikteliğine işaret etti.
Konukman teknik söylenişiyle “vergi harcaması” olarak kayıtlara geçen, aslında patronlardan alınacak vergilerin alınmış ve teşvik amacıyla yine patronlara verilmiş gibi gösterilmesinden başka bir anlamı olmayan kalemlerin bütçede halkın ve vekillerin gözünden kaçırılmak için türlü taklalar atıldığını söylüyor.
2021 yılında teşvik-istisna gibi gerekçelerle patronlardan alınacak 230,8 milyar TL’lik vergiden vazgeçilmesi planlanırken, 2021’de toplam vergi gelirinin 922 milyar olmasının planlandığı düşünüldüğünde devlet patronlar lehine vergilerin yüzde 25’inden vazgeçiyor. Yani halkın toplam parasının dörtte biri sadece vergiden vazgeçme yoluyla sermayeye aktarılıyor. Tabii sermayeye harcanan paralar bununla sınırlı değil. Diğer taraftan milyonlarca emekçinin vergisine daha maaşını almadan el konulmaya devam ediyor. Bu tablo 2020 yılı için de farklı değildi.
Bütçelerin politik metinler olduğunu ifade eden Konukman, “halkın parasının nerelere harcanacağı, neye öncelik verileceği politik bir tercih konusudur, burada görüldüğü gibi AKP iktidarı tercihini patronlar lehine kullanıyor. Bütçeyi bu gözle okumak gerekiyor” dedi.
Konukman’ın açıklamaları şu şekilde:
“Toplam vergi harcaması listesi vazgeçilen vergileri gösteriyor. Bunun büyük bir kısmı sermaye kesimine ait, onlardan alınması gereken vergiler. Yani “vergi harcaması” demek, sermayeden alınması gereken vergilerin alınmaması demek.
Geçtiğimiz yıl ve bu yılki bütçeleri karşılaştırdığımızda birkaç büyük sorun hemen göze çarpıyor.
Geçen yıl sunulan (2020-2021 bütçesi) bütçe kanun teklifinde 2020 için vergi harcaması (yani patronlardan alınmasından vazgeçilen vergi miktarı) 195,6 milyar TL olarak öngörülmüş. Bu tutar ekonominin yüzde 5 büyüyeceği varsayımıyla bir teşvik unsuru olarak değerlendirilmiş. Oysa Türkiye ekonomisi bu yılki YEP’ten anlaşılıyor ki 2020 yılında ancak yüzde 0.3 büyüyebilecek. Bu durumda eğer öngörüldüğü gibi kaynak ayrıldıysa (ki bunu açıklanmadığı için bilmiyoruz) bu, kaynağın heba edildiği anlamına geliyor.
Bu ancak vergi harcamalarıyla ilgili bir listenin Meclis’e sunulması ve bu yıla ilişkinin öngörü ve gerçekleşmelerinin analizinin yapılmasıyla öğrenilebilir.
Yine geçtiğimiz yıl sunulan bütçede 2021 için vergi harcama tutarı 222,7 milyar olarak verilmektedir. (2020’de sunulan bütçede 2021 tahmini de yer alıyor) Fakat ilginçtir geçtiğimiz günlerde sunulan 2021-2022 bütçe teklifinde 2021 tutarı revize edilerek 230,8 milyara yükseltiliyor.
Yani geçtiğimiz yılki bütçede 2020'de 195,6 milyar vergi harcaması öngörülmüş, ancak bu yıl sunulan bütçede 2021 harcaması 230,8’e çıkarılmış. Patronlara 35 milyar TL’lik daha vergi kıyağı yapılmış. Bunun nedeni açıklanmıyor.
İşin dikkat çekici yanı bu hesaplamalar resmen gözlerden kaçırılıyor. Çünkü bunların esas olması gereken yer Meclis sitesi. Ancak burada bulmak mümkün değil. Bu hesapları Strateji ve Bütçe Başkanlığı sitesine konan bütçe teklif ve bağlı cetvellerden öğrenebiliyoruz.
Diğer taraftan geçen yıl sunulan bütçede 2020 için öngörülen vergi harcaması 195,6 milyar iken bu yıl sunulan bütçede bu rakam 2021 yılı için 230,8 milyara çıkarılmış. Bunun da nedenleri açıklanmıyor. Arada 35,2 milyarlık bir artış söz konusu.
Bakın bunlar sadece rakam değil, emekçilerin hayatı… Bu paralar böyle patronlara harcanacak yerde başka yerlere harcansa milyonlarca insanın hayatı değişebilir. Ya da patronlar yerine neden emekçilere vergi kolaylığı sağlanmaz?
Ortada tamamen keyfi ve kanunsuz hazırlanan bir bütçe var ve bu bütçe halkın parasını patronlara servet transferi için hazırlanıyor. 2021 bütçesine bu gözle bakmak lazım."