Türkiye İstatistik Kurumu1 hanehalkı tüketim harcamalarına ilişkin verileri açıkladı. Veriler enflasyon etkisini de net şekilde gösteriyor. Buna göre gıda, barınma, eğitim vs gibi tüm temel ihtiyaçların hane geliri içinde payı yükselirken, sadece mobilya-ev eşyası ve pandeminin de etkisiyle ulaşımın payı düşmüş görünüyor.
Birleşik Metal İş Sendikası Araştırma Merkezi’nin dün yayınladığı “açlık ve yoksulluk dönem raporu”na2 göre ise dört kişilik bir ailenin sağlıklı beslenmesi için aylık yapması gereken harcama tutarı 2.367 liraya yükseldi.
Enflasyon etkisini gösterdi
Hanehalkı bütçe araştırmasının 2019 yılı sonuçlarına göre; Türkiye genelinde hanehalklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı %24,1 ile konut ve kira harcamaları alırken, ikinci sırayı %20,8 ile gıda ve alkolsüz içecek harcamaları, üçüncü sırayı ise %16,5 ile ulaştırma harcamaları aldı.
Toplam tüketim harcamalarında en düşük payı alan harcama türleri ise %2,2 ile sağlık, %2,5 ile eğitim hizmetleri ve %3,1 ile eğlence ve kültür harcamaları oldu.
En fazla gıda arttı
Araştırma sonuçlarına göre, gıda ve alkolsüz içeceklerin payı bir önceki yıla göre 0,5 puanlık artışla %20,3'ten %20,8'e yükseldi. Alkollü içecek, sigara ve tütün harcamalarının payı %4,0'dan %4,3'e, giyim ve ayakkabı harcamalarının payı %4,8'den %5,0'a, konut ve kira harcamalarının payı %23,7'den %24,1'e, eğlence ve kültür harcamalarının payı %2,9'dan %3,1'e, eğitim hizmetlerinin payı %2,3'ten %2,5'e ve çeşitli mal ve hizmetlerin payı ise %4,9'dan %5,1'e yükseldi.
Diğer taraftan, mobilya ve ev eşyaları harcamalarının payı %6,5'ten %6,4'e, ulaştırma harcamalarının payı ise bir önceki yıla göre 1,8 puanlık düşüşle %18,3'ten %16,5'e geriledi. Ayrıca haberleşme harcamalarının payı %3,8'den %3,6'ya düştü.
Sağlık harcamalarının payı %2,2 ve lokanta ve otel harcamalarının payı %6,5 ile 2019 yılında değişmeyerek aynı kaldı.
Yoksullar gıdaya iki kat fazla gelir ayırdı
Gelire göre sıralı %20'lik gruplar itibarıyla tüketim harcamalarının 2019 yılındaki dağılımına bakıldığında; en düşük gelir grubu olan birinci %20'lik grupta yer alan hanehalkları, konut ve kira harcamalarına %31,2, gıda ve alkolsüz içecek harcamalarına %30,7, ulaştırma harcamalarına %9,0 ve mobilya ve ev eşyası harcamalarına %5,3 pay ayırdı.
En yüksek gelir grubu olan beşinci %20'lik grupta yer alan hanehalkları ise, konut ve kira harcamalarına %20,1, ulaştırma harcamalarına %20,0, gıda ve alkolsüz içecek harcamalarına %15,3 ve lokanta ve otel harcamalarına %8,1 pay ayırdı.
Açlık sınırı asgari ücrete yaklaştı
Birleşik Metal İş Sendikası Araştırma Merkezi’nin dün yayınladığı “açlık ve yoksulluk dönem raporu”na göre dört kişilik bir ailenin sağlıklı beslenmesi için aylık yapması gereken harcama tutarı 2.367 liraya yükseldi. Bu harcama tutarı sadece gıda için yapılması gereken minimum tutar. Açlık sınırı üzerinden hanehalkı tüketim harcamaları esas alınarak yapılan hesaplama sonuçlarına göre ise yoksulluk sınırı 8 bin 186 lira olarak gerçekleşti. Yeni revizyona göre (Rev.2) geçtiğimiz yıl haziran ayı için açlık sınırı 2 bin 66, yoksulluk sınırı 7 bin 145 lira olarak belirlendi.
Birleşik Metal İş Sendikası Araştırma Merkezi’nin raporunda şu bilgilere yer verildi:
Sağlıklı beslenmek için her aile ferdinin alması gereken kalori miktarı farklılık göstermektedir. Yetişkin bir erkeğin sağlıklı bir biçimde beslenmesi için tüketmesi gereken gıdaların aylık karşılığı 633 liradır. Bu değer yetişkin bir kadın için 613, 15- 18 yaş bir genç için 673, 4-6 yaş arası bir çocuk için 447 liradır.
Sağlıklı bir biçimde beslenmenin toplam aile bütçesine maliyeti ise 2 bin 367 lira olarak tespit edilmiştir. Bu tutar söz konusu ailenin sadece gıda harcamaları için yapması gereken zorunlu tutardır. Eğitim, sağlık, barınma, eğlence, ısınma, ulaşım gibi giderler ile birlikte bir ailenin yapması gereken harcama tutarı 8 bin 186 liraya ulaşmaktadır.
17 yılda açlık sınırı 5.3 kat arttı
2003 yılının haziran ayında 4 kişilik bir aile, günlük minimum 14.9 liraya sağlıklı beslenebilirken, bugün ancak 78.89 liraya sağlıklı beslenebilmektedir. Buna göre 17 yıl zaman zarfında açlık sınırı 5.3 kat artmıştır. Aynı dönemde enflasyondaki artış ise 4.6 kat oldu. Açlık sınırındaki artış genel enflasyondan daha fazla arttı.
Günlük harcamalarda Haziran 2020’de en yüksek maliyet grubunu süt ve süt ürünleri grubu 28.48 liralık harcama gereksinimi ile oluşturmaktadır. Et, tavuk ve balık grubu için yapılması gereken minimum harcama tutarı ise 15.97 liradır. Sebze ve meyve için yapılması gereken harcama miktarı 12 lira, ekmek için yapılması gereken harcama tutarı günlük 4.99 liradır. Katı yağ ve sıvı yağ ise 5.41 liralık masraf yapılması gereken ürün gruplarıdır. Yumurta için 0.95, şeker, bal, reçel ve pekmez için ise 3.61 lira harcama yapılması gerekmektedir.
En büyük pay süt ürünlerinin
Daha dar bir gruplandırmaya göre harcamalarda süt ve süt ürünlerinin payı yüzde 36.1 ile en yüksek paya sahiptir. Et, yumurta ve kurubaklagil grubunun payı yüzde 28.1 ile ikinci sıradadır. Sebze ve meyvenin harcamalar içindeki payı yüzde 15.2 olmuştur. Ekmek, makarna vb. için ise pay yüzde 9.1'dir. Diğer gıda harcamalarının toplam içindeki payı ise yüzde 11.4'tür.
İzmir en pahalısı oldu
Araştırma kapsamında üç büyük ile ait Haziran 2020 dönemi açlık ve yoksulluk sınırı verileri de hesaplanmıştır. Buna göre İzmir'de açlık sınırı 2 bin 608 lira olarak belirlenmiştir. İzmir'i, İstanbul 2 bin 535 liralık açlık sınırı ile takip etmektedir. Ankara'da ise açlık sınırı 2 bin 298 lira olarak tespit edilmiştir.
Araştırma kapsamında önemli sanayi merkezlerindeki açlık sınırları da belirlenmiştir. Buna göre Bursa, Eskişehir ve Bilecik bölgesinde açlık sınırı 2 bin 425 lira, Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu ve Yalova bölgesinde açlık sınırı 2 bin 446 lira, Zonguldak, Bartın ve Karabük bölgesinde açlık sınırı 2 bin 394 lira, Adana ve Mersin bölgesinde açlık sınırı 2 bin 240 lira olarak belirlenmiştir. Ayrıca açlık sınırı Gaziantep, Kilis, Adıyaman bölgesinde 2 bin 95, Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye bölgesinde 2 bin 163, Diyarbakır ve Şanlıurfa bölgesinde 2 bin 144, Trabzon, Ordu, Rize, Artvin, Gümüşhane, Giresun bölgesinde 2372 liradır.
