E-ticaret patladı, peki işçiler ne durumda?

Bakan Varank e-ticaret hacminin artışıyla övünürken günde 14-15 saatlere çıkan mesai süreleri ve beraberinde gelen ciddi riskler kurye ve kargo emekçilerinin hayatını gittikçe zorlaştırmış durumda.

Haber Merkezi

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank TÜBİTAK tarafından düzenlenen 'Covid-19 ve Toplum: Salgının Sosyal, Beşeri ve Ekonomik Etkileri, Sorunlar ve Çözümler' başlıklı konferansta "E-ticaret hacmi Haziran 2020 itibarıyla bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 93 gibi rekor bir artış gösterdi" diye konuştu. Varank yaptığı açıklamada, “Artık daha az nakit kullanıyor, kartla daha fazla alışveriş yapıyoruz. Kredi kartı ile yapılan market ve alışveriş merkezleri harcamaları pandemi öncesi döneme göre yaklaşık yüzde 60 artmış durumda” ifadelerini kullandı.

Bakanın açıklamalarının bir de emekçiler cephesi var. Sürekli artan iş yükü, günde 14-15 saatlere çıkan mesai süreleri kurye ve kargo emekçilerinin hayatını gittikçe zorlaştırmış durumda. Aralık ayında yapılan bir açıklama göre sadece pandemi döneminde 160 kurye hayatını kaybetti.

'Hakettiğimiz ücreti alamıyoruz'

Bakanın açıklamalarının ardından son durumu öğrenmek için bir kargo emekçisine ulaştık. Pandemi döneminde iş yüklerinin çok arttığını söyleyen kargo emekçisi durumu şöyle özetledi:

“Günlük ortalama bakmam gereken bölge, pandemiyle birlikte iki farklı bölgeye bölündü. Bu da benim daha da yorulmama neden oluyor. Bizlere dayatılan, ağır çalışma koşulları beraberinde sağlık yönünde bir takım meslek hastalıklarını da getirdi. Şubemizde çalışan personelin çoğu koronavirüse yakalandı. Göstermelik olarak şubeyi dezenfekte çalışmaları yapıldı ama gerisi gelmedi. Pandemiden beri iki bölgeye bakıyorum ve buna çoğu zaman karşı geldim. Biz kargo emekçileri olarak zor koşullarda çalışıyoruz. Buna rağmen maalesef bu düzende ekonomik olarak geçinemiyoruz. Her geçen gün alım gücümüz düşüyor. Biz emekçiler hakettiğimiz ücretleri alamıyoruz. Patronlar kazanırken, bizler yoksul olmaya devam ediyoruz.” 

Lojistik ve ticaret devleri pandemiyi ticari fırsat çevirdi

İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Uzmanı Fide Lale Durak, lojistik ve kimi ticaret devlerinin pandemi sürecinini kendileri için fırsata dönüştürdüklerini söylerken ortada çok önemli ve yanıtlanmayan sorular olduğunu söyledi:

"Konuya çalışanların iş sağlığı ve güvenliği ilkelerinden yaklaştığımızda bazı önemli soruların cevaplanması gerekiyor. Bu sorular en temelde şunlar olacaktır; artan iş hacminin gerektirdiği sayıda işçi alımı da gerçekleştirildi mi? Pandemi süresince gerekli sağlıklı çalışma koşulları sağlandı mı? Çalışanların çalışma saatleri ve iş yükü bir risk etmeni olarak değerlendirildi mi?”

'Risk altında çalıştırılıyorlar'

İSG uzmanı Durak özellikle pandemi döneminde motor kurye, lojistik, dağıtım işlerinin herhangi bir aşamasında görev alan çalışanların risklerinin arttığını ancak bununla ilgili özel bir çalışma yapılmadığı gibi sağlıklı verilerin de açıklanmadığını söyleyerek şöyle konuştu:

"Bunlara karşı yeterli tedbirlerin alınıp alınmadığına dair veriler resmi kurumlar tarafından açıklanan veriler değil ne yazık ki! Ancak bu sektörde çalışanların özellikle uzun saatler araç kullanmak, kötü hava şartlarına rağmen çalışmaya devam etmek, uzun saatler boyunca yorgunluk riskinin yaratacağı kaza olasılığını göze alarak işi tamamlamak zorunda olduklarını biliyoruz. Üstelik trafik kazası risklerden sadece biri. E-ticaret işinin bütününü düşündüğümüzde sabahlara kadar planlama yapan beyaz yakalardan, depoda hızlı olmak için forkliftin çatalına üst üste yığılmış ürünlere kadar düşünmemiz gerekir. Tüm bu süreçlerin kazasız bir şekilde, işçilerin bedenen ve ruhen, yani tam bir iyilik halinde yerine getirmesini sağlamak patronların; buna uygun çalışılıp çalışılmadığını denetlemek ise devletin sorumluluğundadır.” 

'Bu bir toplum sağlığı meselesi'

Durak işçilerinin çalışma koşullarının aynı zamanda toplumu da etkilediğini belirterek şöyle devam etti:

“Ülkemizde iş kazası nedenli yaşanan can kayıplarının başında trafik kazaları geliyor. Yoğun iş baskısı ve stres altında yola çıkan her çalışan kendi canı ile birlikte trafikteki diğer sürücülerin de canını tehlikeye atmış oluyor. Bu yüzden çalışanların güvenlikleri sadece işverenleri değil toplumu da ilgilendiren bir konu. Açıklanan ticari artış hacimleri kadar çalışanların sağlıklı ve güvenli çalışma koşullarının ve bir bütün olarak bakıldığında toplum sağlığının da açıklamalarda yer almasını dileriz.”

Sadece pandemide 160’ın üzerinde kurye emekçisi iş cinayetlerinde hayatını kaybetti

Patronların Ensesindeyiz Ağı Genel Koordinatörü Selahattin Kural yaptığı değerlendirmede pandemi sürecinde online alışveriş cirolarının arttığını, bu süreçte tüketim alışkanlıklarının online platformlara kaydığını söylerken, bu sürecin tüm yükününse kargo ve kurye emekçilerine yıkıldığını belirtti. Kural şöyle devam etti:

“Sadece pandemide 160’ın üzerinde kurye emekçisinin iş cinayetlerinde hayatını kaybettiğini biliyoruz. Bununla beraber kriz fırsatçılığı ile maaş ödemelerini alamadıklarını biliyoruz. Bakan Varank’ın yaptığı açıklama patronlar için bir övünç kaynağı olabilir, emekçiler içinse iş baskısı, ödenmeyen ücretler, esnek çalışma, iş cinayeti demek oluyor. Pandemi ile çalışma yaşamına giren bu sektörde insanca çalışma süreleri uygulanmalı, İSG önlemleri alınmalı ve iş baskısı ortadan kaldırılmalıdır. “