Covid-19 riski ve 'piyasa' oyunları: Rize'de çay krizi...

Çay toplamak için özel izinle Karadeniz'e giden emekçilerde görülen Covid-19 vakaları artarken, önlem alınmıyor, oldukça az sayıda test yapılıyor. Özel sektörün insafına terk edilen çay üreticileri ise her geçen gün düşen alım fiyatları nedeniyle isyanda.

Serhat Yılmaz

Çay üretimi için özel izinle Karadeniz'e giden çay üreticilerinde görülen Covid-19 vakaları artarken, kentte tablo ağırlaşıyor.

Rize'de iki gün önce 10 olarak açıklanan Covid-19'a yakalanan çay üreticisi sayısının dün 15'e yükseldiği açıklandı.

Covid-19'a yakalanan çay üreticilerinin ailelerinin de karantinaya alındığı öğrenilirken, toplam karantinaya alınan kişi sayısının 70'i bulduğu duyuruldu.

Rize'de şimdiye kadar toplam 8 bin 55 kişiye Covid-19 testi uygulanırken, 2 bin kişiye daha test yapılması planlanıyor.

Ancak Rize'ye gelen çay üreticileri sayısına bakıldığında hem test sayısının hem de testi pozitif çıkan çay üreticisi sayısının açıklanandan daha fazla olduğu düşünülüyor.

Torpille kaçak yollardan gidenlere test yapılmıyor

Rize'de koronavirüs salgınına ilişkin haberleri nedeniyle hedef alınan gazeteci Gençağa Karafazlı, kentteki duruma ilişkin soL'a verdiği bilgilerde, resmi olarak 35 bin kişinin Rize'ye çay toplamaya geldiğini söyledi. Ancak Karafazlı, valinin toplam 50 bin çay üreticisi ve işçisinin bölgeye geleceğini açıkladığını hatırlatarak, resmi rakamlar dışında binlerce çay üreticisinin kaçak yollarla Rize'ye geldiğini ve kaçak yollardan gelenlerin AKP'den torpilli olan kişiler olduğunu dile getirdi. Ayrıca, gizli gelenlere test uygulanmadığını da belirtti. 

Rize'deki çay üreticilerinin karantina kurallarına uymadığını ifade eden Gencağa Karafazlı, ''Oldukça endişe verici bir durum var burada. Sahada olan çay üreticilerinin hiçbirinin karantina kurallarına uymadığı ortaya çıktı. İl dışından gelenlerin karantinaya alınacağı açıklamaları da karşılığı bulmadı'' diye konuştu. 

Her aileden bir kişiye test

Resmi rakamlara göre gelen 35 bin kişin 9 bini ruhsatlı çay üreticisi. Kalan 26 bin kişinin ise ruhsatlı çay üreticilerinin ailelerinden ve işçilerden oluştuğu belirtiliyor.

Rize'de çay üreticilerinin ve işçilerinin iki hafta yerine bir hafta karantinaya alındıklarını ifade eden Karafazlı, her aileden yalnızca bir kişiye test uygulandığını söyledi. Bu nedenle kişi sayısına göre test sayıları oldukça düşük seyrediyor. 

Test yapılan kişinin testi negatif ise evine dönerek ailesi ile birlikte çay toplamaya gidiyor. 

44 eylem planından sadece ikisi uygulanıyor

Çay üretimi denildiğinde akıllara ÇAYKUR geliyor. ÇAYKUR, kampanyaya başlamadan önce gelecek olan 50 bin kişi ile birlikte toplam 220 bin çay üreticisi ve işçisinin hangi koşullarda çay toplayacağı ile ilgili 44 acil eylem planı hazırladığını açıklamıştı. Ancak 44 eylem planı ile ilgili sadece ellerin yıkanması ve maske takma zorunluluğu uygulanıyor. Kalan 42 uygulamanın ise esamesi bile okunmuyor.

Alım yerlerinde ise randevu sistemine geçilmediği için sosyal mesafe uygulanmıyor. ÇAYKUR, çay almadığı için çay üreticileri mecburen özel sektöre yöneliyor. Özel sektör ise alım yerlerinde herhangi bir tedbir almıyor. 

Patronların insafına bırakılıyorlar

Özel sektör temsilcilerinin taban fiyatın altından alım yapmayacaklarını söylemelerine rağmen alımlar, sivil toplum kuruluşları ve valiliklerle birlikte belirlenen fiyatın altında yapılıyor. 

Konuyla ilgili soL'a konuşan Rize Ziraat Odası yetkilisi, ''Özel sektör verdiği sözleri tutmuyor. Covid-19 kapsamında bir dizi toplantılar yapıldı. Bu toplantılarda verilen sözler tutulmuyor. Devletin açıkladığı alım fiyatının altında alım yapmayacağının taahhüdü vermişlerdi ama şimdi maalesef verdikleri taahhüdü yerine getirmiyorlar. Belirlenen taban fiyat 3.27 kuruş, 2.50 kuruşa kadar özel sektör fiyat düşürdü'' sözlerini sarf etti.

ÇAYKUR, üreticiyi özel sektöre teslim etti

ÇAYKUR, günlük 9 bin 100 kilo kotası olduğunu açıklamıştı. Daha sonra ise kotanın üzerine çıktığını söyleyerek kotayı düşürdüğünü duyurdu. 

ÇAYKUR'un belirlediği kapasitiye göre aldığı çay miktarı 72 bin 800 ton olması gerekirken, 65 bin ton aldı. Ayrıca ÇAYKUR'un tam kapasite çalışmadığı ortaya çıktı. Yani ÇAYKUR, kapasitesi henüz dolmadan çay üreticilerini patronların insafına bıraktı. 

15-20 gün içerisinde toplanması gereken çay, ÇAYKUR almadığı için özel sektöre satılıyor.

Özel sektöründe önümüzdeki günlerde taban fiyatını 2.10 kuruşa kadar düşüreceği düşünülüyor.