Birleşik Arap Emirlikleri'nin İsrail'i tanıma kararı sonrası ilginç gelişmeler yaşanıyor. Bir yandan ABD desteğiyle yapılan bu anlaşma Filistin halkına yönelik yeni saldırıların işareti olurken, söz konusu anlaşmaya AKP cephesinden de dikkat çeken bir tepki geldi.
Dışişleri Bakanlığı söz konusu anlaşmaya ilişkin "Filistin davasına ihanet eden Birleşik Arap Emirlikleri'nin riyakar davranışını bölge halklarının vicdanı asla affetmeyecektir” ifadesini kullanıldı.
Erdoğan ise, "Filistin'e yönelik atılan adım yenilir yutulur bir adım değil. Dışişleri Bakanıma talimatı verdik. Abu Dabi yönetimiyle diplomatik ilişkileri askıya almak bizim de büyükelçiyi geri çekmek gibi bir adım olabilir. Çünkü biz Filistin halkının yanındayız. Filistin'i yedirmedik yedirmeyeceğiz" açıklamasında bulundu.
Ancak söz konusu tepki Türkiye’nin İsrail ile yıllara dayanan “dostluk” ilişkisini akıllara getirdi.
İsrail’i fiilen 1949’da, resmen 1950’de tanıyan Türkiye, İsrail'i resmen tanıyan ilk ülkelerden olmuştu.
O tarihten bu yana İsrail ile birçok konuda anlaşmalar imzalandı, çeşitli ekonomik ortaklıklara imza atıldı.
Bu ortaklıklar yıllardır farklı düzeylerde sürerken, “görünürde” İsrail’i sert açıklamalarla hedef alan Erdoğan, İsrail ile birçok anlaşmaya ve ortaklığa imza atmayı sürdürüyor.
AKP döneminde 'keyifler' yerinde: Ticaret hacmi yükseliyor
TÜİK verilerine göre, Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı ülkeler sıralamasında İsrail 9. sırada yer alıyor. Erdoğan’ın“van minit” şovundan bu yana neredeyse düzenli olarak artan İsrail ile ekonomik anlaşmalar sonrası 2019 yılındaki toplam ihracat miktarı 4,5 milyar dolara kadar yükseldi.
Ticaret Bakanlığı verilerine göre, İsrail ile dış ticaret hacmi, 4 milyar 464 milyon doları ihracat, 1 milyar 601 milyon doları ithalat olmak üzere 6 milyar 65 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti.
2017 yılında Türkiye, İsrail'in en çok ithalat yaptığı 6. ülke olurken, en çok ihracat yaptığı 11. ülke olmuştu.
Yani işler karşılıklı olarak görüntüde kötü ama gerçekte "tıkırında" gidiyor.
Bu durumu en net ortaya koyan isim İsrail Başbakanı Netanyahu olmuş, "Bir zamanlar Erdoğan bana her üç saatte bir Hitler derdi. Şimdi altı saatte bir diyor, ama tanrıya şükür ki ticaretimiz büyüyor" ifadesini kullanmıştı.
Mavi Marmara kriz mi, fırsat mı?
AKP'nin Mavi Marmara'ya yönelik İsrail saldırısı sonrası yaptığı sert açıklamalar, İsrail ile ilişkilerini askıya alacağına yönelik açıklamaları da havada kalmıştı.
Yaptığı sert açıklamalara karşın İsrail'in tazminat ödeme kararı sonrası Mavi Marmara davasını düşüren Erdoğan, saldırı sonrası "otorite bizsek, biz zaten izni verdik" dediği İHH için, İsrail ile yapılan anlaşma sonrası gelen tepkilerin ardından "günün başbakanına mı sordunuz" diyerek çark edecekti.
2016 yılında İsrail ile yapılan anlaşma gereği ilişkileri "normalleştirme" kararı alınırken, İsrail saldırıda ölenlerin ailelerine 20 milyon dolar tazminat ödeme sözü vermişti.
Yandaş basın şaşkın: AKP'ye övgü, BAE'ye nefret
BAE’nin İsrail ile anlaşması sonrası AKP basını sert haberlere imza atarken, Anadolu Ajansı anlaşmada bir süre önce yaptığı bir haberde “BAE İsrail ile normalleşmeyi güçlendirmek için salgını kullanıyor” manşetini atmış, BAE’nin İsrail ile yakınlaşma hamleleri şöyle sıralamıştı:
BAE yönetimi, Ekim 2018'de BAE'nin başkenti Abu Dabi'de düzenlenen judo turnuvasında İsrailli sporcuların kendi bayrakları altında yarışmasına izin verilmesi, 28 Ekim'de İsrailli bir judocunun final maçını kazanması üzerine İsrail ulusal marşının Abu Dabi'de ilk kez çalınması, eski İsrail İletişim Bakanı Eyüb Kara'nın 30 Ekim 2018'de Dubai'deki telekomünikasyon konferansında konuşma yapması, Eski İsrail Dışişleri ve İstihbarat Bakanı Yisrael Katz'ın Temmuz 2019'da çevre konferansına katılmak için Abu Dabi'yi ziyaret etmesi, İsrailli firmaların Expo 2020 Dubai'ye davet edilmesi gibi adımlar üzerinden İsrail ile yakınlaşmaya başlamıştı.
Ancak aynı ajans, Türkiye ile İsrail’in salgın sırasındaki ticaret hamlelerini “İsrailli iş insanları pandemi sürecinde Türkiye'ye yöneldi” başlığıyla duyurmuş, haberde şöyle demişti:
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-İsrail İş Konseyi Başkanı İbrahim Sinan Ak, "Çin ile yaşanan Kovid-19 krizi sonrasında İsrailli üretici ve ithalatçılar alternatif aramak zorunda kaldı. Bu süreçte, İsrailli iş insanları, coğrafi yakınlığı ve üretim kalitesine göre makul fiyatlar ile ticaret yapabildikleri Türkiye’ye yöneldi." dedi.
Yandaş basın AKP'nin salgını fırsata çevirmesini överken, aynı hamleyi BAE yaptığında ise sinirlerine hakim olamadı.
BAE ile ilişkiler
BAE ile Türkiye'nin arası, AKP'nin Müslüman Kardeşler'le olan yakın ilişkisi nedeniyle bir süre bozuk kalmıştı.
AKP'nin 15 Temmuz'dan BAE ve Mısır'ı sorumlu tuttuğu haberleri dahi basının gündemine gelmiş, bir Arap istihbarat yetkilisi, Breitbart Jerusalem'e yaptığı açıklamada, Ankara'nın darbe girişiminin Müslüman Kardeşler'in en azılı düşmanları olan Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) tarafından düzenlendiğine inandığını kaydetmişti.
Ancak buna karşın Türkiye ile BAE arasındaki ekonomik ilişkiler de önemli ölçüde devam etmiş, BAE, özellikle gayrımenkul alanında Türkiye'nin en hayati yatırımcılarından biri olmuştu.
Son iki yılda ilişkilerin düzelmesine yönelik çeşitli hamleler gelirken, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Ulusal Güvenlik Danışmanı Şeyh Tahnun bin Zayed Al Nahyan, Türkiye’nin BAE Büyükelçisi Can Dizdar ile başkent Abu Dabi’de bir görüşme gerçekleştirmişti.
Görüşmede her iki tarafın "iki ülke arasında ticaret ve yatırımın teşvik edilmesi için ortak çalışmanın önemi" konusunda mutabık kaldığı belirtildi. Tarafların turizm ve kültür alanında da ortak çalışma yönünde fikir birliğine vardığı aktarıldı.