Dünyada da Türkiye’de de uçuşların nasıl olacağı, konaklama standartları tartışılıyor. Bunlarla birlikte uluslararası turizmden yüzde 40 civarı pay alan ve salgından en çok etkilenen coğrafya Avrupa’daki duruma ilişkin pek çok haber, değerlendirme yapılıyor. Avrupa’da tatil amaçlı uluslararası seyahatlere ne zaman, hangi koşullarda izin verileceği Güney Avrupa ülkeleri ve Türkiye’de turizme ilişkin tartışmaları da belirliyor. Çünkü Türkiye’ye gelen toplam turist sayısının yarısı Avrupa ülkeleri kaynaklıyken, özellikle yaz turizminde bu pay daha da yüksek. Avrupa ülkelerinden yapılan açıklamalarda en azından yazın ilk yarısında uluslararası seyahatlerin tam anlamıyla serbest bırakılmayacağı anlaşılıyor.
‘Avrupa kısıtlamaları gevşetiyor ama tatili şimdilik unutun’
Washington Post’a yayımlanan bir yazıda1 Avrupa’nın en önemli turizm destinasyonlarından İtalya’da Sicilya uçuşlarında indirime gittiği, konaklamalarda üç geceden birinin bedavaya geldiği kampanyaların başladığına dikkat çekiliyor. Salgından görece az etkilenen Yunanistan ve Portekiz’in en erken turizme açılabilecek ülkeler olarak öne çıktığı, ancak sınırların ne zaman açılacağı, havayolu ulaşımının ne kadar güvenilir olacağı gibi belirsizlikler vurgulanıyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un “Tatile gidip gidemeyeceğimizi söylemek için çok erken. Söyleyebileceğim, yaz aylarında bile büyük uluslararası seyahatleri sınırlayacağımız. Avrupalılar arasında kalacağız ve salgının nasıl geliştiğine bağlı olarak, bunu biraz daha sınırlamak zorunda kalabiliriz” sözleri aktarılıyor.
Avrupa Komisyonu'ndan Thierry Breton daa Avrupa Birliği'nin belirli bölgelerinin turistlere açık olacağını, diğer bölgelerinin olmayacağını söyledi. Yetkili, AB arasındaki sınırların salgına bağlı olarak açılıp kapanabileceğini söyledi.
Avrupa Birliği’nin Birlik dışındaki ülkelerden zorunlu olmayan seyahat yasağı 15 Mayıs’a kadar sürmesi bekleniyor. Ancak yasağın en az bir ay daha uzatılması muhtemel.
Seyahat konusunda en fazla gevşeme sinyali veren ülke salgın kontrolünde de biraz daha rahat olan Avusturya ve Almanya. Avusturya, koronavirüsle savaşında benzer şekilde değerlendirilen komşu Almanya ile seyahat izni fikrini ortaya çıkardı.
Alman turizm yetkilisi Thomas Bareiss, Der Tagesspiegel gazetesine, Almanya'nın komşularıyla yaz tatili seyahatine izin verme konusunda görüştüğünü doğruladı. “İyi rakamlar göz önüne alındığında, önümüzdeki dört ila sekiz hafta içinde kısıtlamaları gevşetebileceğimizi umuyorum” dedi.
Ancak diğer ülkeler kısa zamanda sınırlarını yeniden açmaya hazır görünmüyor.
Koronavirüs izleme aplikasyonlarının, virüslere maruz kalmış olabilecek insanları uyarma yeteneğinden yararlanarak, bazı ülkelerin diğer Avrupa ülkelerine sınırlarını açabilmeleri beklentisi de mevcut. Ancak bu tür uygulamaların hala erken aşamalarında olduğu, ayrıca gönüllü teknolojinin yaygın olarak kabul edilip edilmeyeceği konusunda endişeler bulunduğu ve Fransa ve İngiltere'nin kullandığı sürümlerin Avrupa'nın geri kalanıyla uyumlu olmayabileceği de vurgulanıyor.
Turizme bağımlı ekonomiler için ‘Marshall Planı’
Güney Avrupa’nın turizme bağımlı ekonomilerinde, yıkıcı bir yaz olacağı ifade edilirken Avrupa Birliği bir turizm “Marshall Planı” hazırlığında, İtalya, Fransa, İspanya, Portekiz ve Kıbrıs gibi ülkeler turizm işletmelerine özel destek istiyorlar. (Dünya Bankası hesaplamalarına göre turizmin GSYH içindeki payı Yunanistan’da yüzde 20, Portekiz’de yüzdee 18, İspanya’da yüzde 15, İtalya’da yüzde 13 civarında.)
Yunanistan Oteller Odası Başkan Yardımcısı Christina Tetradis’in, üye otellerin yüzde 65'inin iflas riski altında olduğundan korktuğunu söylediği aktarılıyor.
Tetradis, “Yunanistan'da turizm ve turizmle ilgili hizmetlerde çalışan 1 milyon kişi var” dedi. “Bu çok büyük bir mesele. Bu, çoğu insanın bu yaz ya az çalışacağı veya hiç çalışamayacağı anlamına geliyor. Ayrıca başka iş bulma şansları çok az.”
Yunanistan Başbakanı Kyriakos Mitsotakis, CNN ile yaptığı bir söyleşide “Umarız ki Avrupa düzeyinde çok spesifik protokollerde anlaşılırsa,” turizmin devam edebileceğini söyledi. Mitsotakis, “en iyi senaryo” dahilinde, Yunanistan’da işletmelerin 1 Temmuz’da açılabileceğini söyledi.
İtalya’da yaz aylarında ancak yurtiçi turizm olası
İtalya’da da öncelikle yurtiçi seyahatlerin serbestleşmesi ve bu yaz ağırlığın yurtiçinde olması bekleniyor. Henüz bölgesel kısıtlamalar, sağlık ve iş amaçlılar dışında seyahat yasağı kalkmış değil. Ayrıca salgından göreece daha az etkilenen Güney İtalya'da, salgın mağduru kuzeyden gelen ziyaretçileri kabul etme fikrine karşı direniş var. Normalde turist dostu olan güneydeki Puglia bölgesi, kuzey bölgelerinden gelenlere karantina uygulamaya devam ediyor.
Diğer yandan turizm sektörünün can çekiştiği ifade edilen yazıda Roma'da bir otelin sahibi ve yöneticisi olan Caterina Valente’nin, “Bölgesel bir yeniden açılma bize biraz nefes verir” sözleri aktarılıyor. Yine de, bunun yeterli olacağından emin olmadığını belirten Valente, “Önümüzdeki iki ila üç ay boyunca oteller sadece iç pazar sayesinde yaşayacaklar. İyi olmayacak. Biz yabancı turistler sayesinde yaşıyoruz” değerlendirmesini de yapıyor.
Roma'da, müşterileri çoğunlukla yabancılardan oluşan Hotel Vilòn'un yöneticisi olan Giorgia Tozzi, “İyimser olarak Eylül veya Ekim aylarına kadar turizmin yeniden başlayabileceğini hissediyorum, ama çok iyimser olabilirim. Bir tedavi ya da aşı olana kadar ya da insanlar İtalya'ya geldiklerinde hastalanmayacaklarından ya da daha sonra eve dönebilme riskini alabileceklerinden emin olana kadar yolculuk yapmaları zor olacak” diyor.
Almanya: ‘Yurtdışında yaz tatili mümkün ama arabayla gidilebilen komşu ülkelerde’
BBC’de yer alan bir başka değerlendirmede2 Almanya’da yurtdışında yaz tatilinin mümkün görüldüğü aktarılıyor. Ancak turizm yetkililerinin yaptığı açıklamalarda Avusturya, Fransa, Polonya, Belçika veya Hollanda gibi “araba ile ulaşılabilen” komşu ülkelerde tatile gidilebileceği belirtiliyor. İspanya’daki Balear Adaları ya da Yunan adaları gibi gözde destinasyonlar konusunda henüz bir şey söylenemeyeceği, ilgili ülkelerle görüşmelerin sürdüğü de vurgulanıyor.
Almanya açıklamalarına karşılık Yunanistan Turizm Bakanı Haris Theocharis ülkenin kademeli olarak ziyaretçilere açılmasını planladıklarını, karayoluyla seyahat daha güvenli olduğu için öncelikle bu şekilde gelecek turistleri kabul edeceklerini söylüyor.
Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, "İnsanlar yaz tatillerini normalde yaptıkları gibi dolu plajlarda veya dağ kulübelerinde geçiremezler" derken İspanya’da ise Almanya’dan gelecek turistlerin özellikle Mayorka, Balear, Ibiza gibi bölgeler için gerekli olduğuna dikkat çekilirken seyahat rotalarının en kısa sürede normalleşmesi talebi dile getiriliyor. Özellikle Mayorka’da ikinci evi olan Almanların da bu doğrultuda baskı yaptığından söz ediliyor.
Doğu Avrupa ve Balkan ülkeleriyle gidiş-gelişe göz dikiliyor
Guardian’da yayımlanan bir yazıda3 AB'nin ulaşım ve turizm yol haritası, blok içindeki seyahat kısıtlamalarının ilk önce “virüsün nispeten düşük raporlanmış dolaşımı olan bölgeler arasında” hafifletilebileceğini ve düşük sayıda enfeksiyon bildiren Çek Cumhuriyeti, Slovakya ve Hırvatistan'ın koridor olarak önerilmesini teşvik ettiği ifade ediliyor. “Covid-19 pasaportu” ya da tesislerde test yapılması önerilerinden bahsediliyor.
Yunanistan ve Kıbrıs’ta işgücünün beşte birinden fazlasının turizm sektöründe çalıştığı vurgulanırken bu ülkelerden “ortak seyahah planı” gibi öneriler geldiği belirtiliyor. Yunanistan’ın kuzey komşusu Romanya, Bulgaristan, Sırbistan ve Kuzey Makedonya gibi toplam nüfusu 40 milyona ulaşan bölgeden arabalarıyla gelebilecek turistlere yönelme eğiliminde olduğuna dikkat çekiliyor.
İtalya’da Temmuz-Eylül döneminde 25 milyon daha az yabancı ziyaretçi beklendiği, Sicilya rezervasyonlarının yüzde 65’inin iptal edildiği ifade ediliyor. İtalya’nın turizm gelirlerinde de 2019 yılına göre 20 milyar euro düşüş bekleniyor.