Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, durdurulan MİT TIR’ları görüntülerini Cumhuriyet gazetesine verdiği iddiasıyla yargılandığı davada 5 yıl 10 ay hapis cezası alan Enis Berberoğlu'nun, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ile kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının oy birliğiyle ihlal edildiğine hükmetti.
Karar sonrası AKP'nin vekillik düşürme operasyonu yeniden tartışma konusu oldu.
Konuya ilişkin soL'un sorularına yanıt veren eski Anayasa Mahkemesi raportörü ve yazarımız Ali Rıza Aydın, "Aslında hukuk devletinde bu soru bırakalım tartışılmasını sorulmaz bile. Düşme nedeni ortadan kalkarsa doğaldır ki milletvekilliğine geri dönecek" dedi.
Enis Berberoğlu hak ihlali kararının sonucu tartışılmaya başlandı. Bu karardaki püf noktası nedir sizce?
Hak ihlali kararında püf noktası yeniden yargılama olarak ortaya çıkıyor. Bu kesinleşen kararın yeniden yargılamayla değişebileceği anlamına geliyor. Konu hak ihlali olduğu için ve İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesine dayandığı için hukuk devletini gereği yeniden yargılamayı yapacak mahkemenin bu karara uyması. Uymazsa ne olur? Hak arama süreci devam eder ama asıl olarak da zaten parçalanmış hukuk devleti paramparça olma yolunda önemli bir deprem yaşar.
Sorunuzu usul yönünden böyle yanıtlayabiliriz. Ancak Berberoğlu yönünden başka bir konu daha var.
Evet, ikinci sorumuz da o olacaktı. Berberoğlu milletvekiliydi. Kesin hüküm giydiği gerekçesiyle milletvekilliği düşürüldü. Şimdi yeniden yargılamada milletvekilliğini engellemeyecek bir sonuç çıkarsa milletvekilliği ne olacak?
Aslında hukuk devletinde bu soru bırakalım tartışılmasını sorulmaz bile. Düşme nedeni ortadan kalkarsa doğaldır ki milletvekilliğine geri dönecek. Burada Anayasanın 84. maddesi tersten çalışacak. Kesin hüküm kararının TBMM Genel Kuruluna bildirilmesiyle milletvekili düşmüştü. Örneğin beraat kararı ya da milletvekilliğine engel olmayacak bir karar verilirse mahkeme tarafından, bu kez de bu kararın Genel Kurula sunulması yetecek. Hukuk devletinin gereği budur.
Millevekilliği düşme tarihinde bu işlemin iptali için dava açılamayacağı da gündeme gelmişti. Bu konu nasıl çözülecek?
Doğru. Çünkü Anayasanın 85. maddesi 84. maddenin ikinci fıkrasındaki düşme nedeniyle iptal isteminde bulunulamayacağını söylüyor. İkinci fıkra milletvekilliğinin kesin hükümle düşme maddesi.
Ama konumuzun iptal istemiyle ilgisi yok. Milletvekilliğinin düşme gerekçesi ortadan kalkıyorsa eğer düşme işlemine karşı gereğini yapacak olan yine aynı yöntemle aynı kurumdur yani TBMM Genel kuruludur. Şöyle örnekleyelim Yasayı çıkaran Meclis çıkardığı yasayı da yürürlükten kaldırabilir. Ya da yürürlükten kalkan bir yasayı tekrar yasalaştırabilir.
Burada sonucu, evrensel ilkelere uyan anayasal hukuk devletiyle siyaset arasındaki kavga belirleyecektir.