Diyarbakır'da 1800 yıllık kalorifer sistemi bulundu

Diyarbakır'ın Sur ilçesindeki Amida Höyük'teki arkeolojik kazı çalışmalarında, 1800 yıllık olduğu değerlendirilen su kanalları ve kalorifer sistemi bulundu.

Haber Merkezi

Diyarbakır'ın Sur ilçesindeki Amida Höyük'te, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca, Dicle Üniversitesi (DÜ) Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İrfan Yıldız başkanlığında kazı çalışmaları yürütülüyor.

AA'nın haberine göre 12 kişilik daimi ve 10 kişilik gönüllü ekiple sürdürülen kazıda, 1800 yıllık olduğu değerlendirilen su kanalları ve kalorifer sistemi tespit edildi.

Kazı Heyeti Başkanı Prof. Dr. İrfan Yıldız, yaptığı açıklamada, höyüğün hem şehrin hem de bölgenin yönetildiği bir yer olduğunu belirtti.

Yıldız,  bu yıl Türk Tarih Kurumu'nun verdiği proje desteğiyle bölgenin 12 ay kesintisiz devam edecek kazı grubuna dahil edildiğini aktardı.

Yıldız, "Öncelikle 2018 yılında Diyarbakır'da hep efsanelerde anlatılan gizli tünel ve kaçış tüneli dediğimiz tüneli tespit ettik. 2019 yılında bu tüneli kazı çalışmalarını yapıp askıya aldık. 2019 yılındaki çalışmalarda Evliya Çelebi'nin anlatarak bitiremediği meşhur divanhane ortaya çıkartıldı. Akabinde kabul salonu ortaya çıkartıldı" dedi.

Covid-19 salgınından dolayı az kişiyle çalıştıklarını anlatan Yıldız, bu yılki çalışmalarda özellikle divanhanenin doğu tarafında bulunan açmada güzel verilerin ortaya çıktığını kaydetti.

"Normalde Diyarbakır Amida Höyük içerisindeki gizli tünel hem kaçış tünelidir hem de su kaynağına açılan tüneldir. İçkale su kaynağı, Romalılar döneminde künklerle (pişmiş toprak veya betondan imal edilen dairesel kesitli su borusu) tünelin içerisine alınmış. İşte o tünelin içerisindeki su hem Romalılar döneminde hem de daha sonra El Cezeri'nin geliştirdiği sistemle yukarı atılmış" diyen Yıldız, yukarı atılan suyun havuza gidişini ve mekanlara dağıtımını sağlayan, Romalılar döneminde Milattan Sonra 200 yıllarında yapılan taş kanalların tespit edildiğini belirtti.

'Bölgede şu ana kadar tespit edilen en erken tarihli ısıtma sistemi'

Yıldız, 1961-1962 yıllarında yapılan kazılarda hamam ortaya çıkartıldığını belirterek sözlerini şöyle sürdürdü:

"İşte o hamamdaki sıcak su ile mekanların ısıtıldığına dair kanallar ortaya çıktı. Isı kaybını engellemek için bu sıcak su kanallarının kenarlarında tuğlalar kullanılmıştır. Diğer yerlere baktığımız zaman hamamdaki bu sıcak su pörenk (ağaç ya da topraktan yapılmış su borusu) dediğimiz pişmiş toprak borularla mekanlara dağıtılırken Romalılar burada farklı bir düzeni uygulamışlar. Direkt kanallar vasıtasıyla mekanlara dağıtmışlar. Bu çıkan sistem için o dönemin kalorifer sistemi diyebiliriz. Bölgede şimdiye kadar tespit edilen en erken tarihli ısıtma sistemidir."

Artuklu sarayının Roma sarayının üzerine inşa edildiğini belirten Yıldız, Artuklu döneminde sarayın mekanlarının kalker taşıyla döşendiğini, Roma döneminde ise tuğla ile zeminin döşendiğini ifade etti.

Yıldız, "Tespit ettiğimiz hem ısıtma sistemi hem de temiz su kanalı tahminen 1800 yıllık. Günümüzden 1800 yıl önce Romalıların o günkü adıyla Amida olan Diyarbakır'a ve bölgeye hakim olunca hem bu sarayı hem de bu sistemi yaptıklarını düşünüyoruz" diye konuştu.