Kuzey Makedonya yetkilileri, Sofya hükümetinin ülkeyi işbirliği yapmamakla suçlamasını ve bu konudaki AB üyelik müzakerelerini engellemekle tehdit etmesini takiben, tartışmalı tarihi meseleler nedeniyle Bulgaristan ile yaşanan sıkışıklığa bir çözüm beklediklerini açıkladı.
Bulgaristan ve Makedonya aynı ulusal kimliği, birbirlerine oldukça yakın dilleri ve aynı yakın tarihi paylaşmasına karşın, 19. ve 20. yüzyılı takip eden olaylar sonucu ülkelerin ayrışması sonucunda ulusal kimliği kimin sahipleneceğine dair milliyetçi söylemler ortaya çıktı. Kuzey Makedonya'nın Avrupa Müzakerelerinden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Nikola Dimitrov Pazar günü yaptığı açıklamada, "Goce Delčev (Osmanlı'ya karşı bağımsızlık için mücadele eden tarihsel VMRO üyesi, Gotse Delçev) gibi geçmişten gelen bazı kahramanların hem Makedon hem de Bulgar halkı için önemli olduğu bir gerçek. Diğerinin bakış açısını öğrenmek için başka bir şey yoksa, bu konuya bakmak ve bir yolunu bulmak tarihçilere kalmıştır" şeklinde konuştu.
Mikro milliyetçilik iki ülkenin ilişkilerini hâlâ tehdit ediyor
Makedon yönetici, Makedon dili gibi temel kimlik sorunlarının siyasi beyanlara tabi olamayacağını ileri sürerken, ancak diğer şeylerin diyalog yoluyla ve "AB ruhu içinde çözülebileceği" konusunda iyimser olduğunu dile getirdi.
Bulgaristan Savunma Bakanı Krasimir Karakaçanov ve Bulgaristan Parlamento Üyesi Andrey Kovatçev daha öncesinde Kuzey Makedonya'yı, tarihî anlaşmazlıklar üzerinde ortak bir zemin bulmak amacıyla kurulan ortak bir tarih komisyonunda Bulgaristanla işbirliği yapıyormuş gibi davrandırmakla suçlamıştı.
Tarihsel tartışmaya ilişkin kriz geçen hafta Perşembe günü, Bulgaristan'da faaliyet gösteren sağcı VMRO-Bulgar Ulusal Hareketi Partisi Genel Başkanı Krasimir Karakaçanov'un Makedon yetkilileri samimi bir diyaloğa girmekten kaçınmakla suçlamasıyla patlak verdi.
Ulusal kimlik şantajı
Bulgar sağcısı Karakaçanov, "On ay önce Kuzey Makedonya tarih komisyonunun çalışmalarına katılmayı bıraktı. Son on ayda, bu konularda bir anlaşma yoksa, Bulgaristan'ın ilk hükümetler arası konferansta [AB katılımının başlangıcını işaret eden AB ile Kuzey Makedonya arasındaki] görüşmelere kadar yanıt vereceğini yüzlerce kez tekrarladık.” dedi.
Bulgaristan'ın konferansı gerçekten engelleyeceğini belirten Karakaçanov, Bulgaristan'ın Bulgarcadan farklı bir dil olarak Makedoncanın varlığını kabullenip kabullenmeceğine dair soruyu cevaplamaktansa kaçındı.
Cuma günü, AB büyükelçileri, Kuzey Makedonya'nın üyeliğine dair müzakere çerçevesi taslağını tartışacakları sırada, Bulgaristan Başbakanı Boyko Borissov'un iktidardaki GERB partisinden gelen Bulgar milletvekili Andrey Kovatçev, Karakaçanov'un tehditlerini yineledi.
İktidardaki GERB partisine mensup milletvekili Andrey Kovatçev, "Çağdaş Makedon kimliği ve devleti, [eski Yugoslav lider Josip Broz] Tito’nun zamanına ait mitolojiler ve yalanlar doğrultusunda, Bulgar olan her şeyi inkar etmek üzerine inşa edilemez" dedi.
Bulgar ve Makedon milliyetçiliklerinin uzlaşmaz tutumu
İki ülke genel olarak iyi ilişkilere sahip. Bununla birlikte, Bulgaristan'ın Makedonya'yı kendi topraklarının bir parçası olarak gördüğü, geçmişten kalma keskin ve derin bir milliyetçi çatışma mevcut.
Osmanlı İmparatorluğu'nun Bririnci Balkan Savaşı'ndaki yenilgisinin ardından Kuzey Makedonya, Bulgaristan sınırları içinde kalmıştı. İkinci Balkan Savaşını takiben süreçte bölge Sırbistan'la birleşmiş, Birinci Dünya Savaşı'nı takip eden süreçteyse Sırpların, Hırvatların, Slovenlerin Krallığı'nın (Sonraki adı Yugoslavya) bir parçası olarak kalmıştı.
İki komşu, 1 Ağustos 2017'de tarihî bir dostluk anlaşması imzaladı. Anlaşma, her iki ülkenin de 1903'te Makedonya'da İlinden İsyanı [Aziz İlyas Günü] olarak bilinen Osmanlı karşıtı ayaklanmanın yıldönümü olarak kutladığı sembolik tarih olan 2 Ağustos'tan bir gün önce yapılmıştı.
Her iki ülke de bugünkü Kuzey Makedonya'da kısa ömürlü Kruşevo Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlanan ayaklanmayı sahipleniyor.
Ancak, Kruşevo Cumhuriyeti'nin ve Osmanlı'da faaliyet gösteren İç Makedon Devrimci Örgütü (VMRO) liderlerinden biri olarak kabul edilen devrimci Goce Delčev de dahil olmak üzere ayaklanmanın önde gelen isimlerinin Makedon mu yoksa Bulgar mı olduğu konusunda tartışma devam ediyor.
Devam eden bir başka tartışmaysa, bazı Bulgar bilim adamlarının Makedon dilini eski Sosyalist Yugoslavya'nın "yapay olarak" ayrı bir dil olarak kodlanmış bir Bulgarca lehçesi olarak tanımlandırmalarından kaynaklanıyor.